Bolivia: gehoorzaam regeren.

Het decreet, waarbij de prijs van benzine en diesel met driekwart steeg, heeft amper vijf dagen standgehouden. President Evo Morales heeft het op oudejaarsavond ongedaan gemaakt. Het volksprotest en vooral de aankondiging van grootscheepse manifestaties vanaf vandaag, maandag 3 januari, hebben de regering ertoe aangezet de maatregel op te heffen.

1. De rust is teruggekeerd in het land en, na wilde stijgingen, heeft men (grotendeels) de vroegere prijzen van goederen en diensten hernomen. Bolivia zal er nu enkele jaren moeten over doen om de kloof tussen de wel en niet gesubsidieerde prijs van de brandstof te dichten. Industrialisering en investeringen voor petroleumexploraties zullen trager verlopen. Er zullen grotere inspanningen geleverd moeten worden om de smokkel tegen te gaan naar de buurlanden (waar de brandstof twee tot drie keer duurder is). Minder geld dus in de schatkist van de staat. Het agressieve plan, dat onder de leiding van de vicepresident Álvaro García Linera werd uitgewerkt, gaat niet door.

2. "Toen ik president werd, heb ik beloofd te regeren in gehoorzaamheid aan het volk," zei Evo Morales, "dat doe ik nu en dat wil ik in de toekomst steeds meer doen. Het volstaat niet te luisteren naar de ministerraad of alleen maar te spreken met dirigenten; de basis zelf moet bij het nemen van beslissingen betrokken worden". Er waren weliswaar afspraken gemaakt met belangrijke volksorganisaties (van campesinos, arbeiders, onderwijzers, wijkcomités, ...), maar dat is niet voldoende gebleken. Dat van de ene dag op de andere, alles tientallen procenten duurder wordt of zelfs in prijs verdubbeld, terwijl grote sectoren van de bevolking op korte termijn daarvoor onvoldoende compensatie kunnen krijgen, is een onhaalbare interventie gebleken, ook al wierp een volkspresident als Evo Morales daarbij al zijn invloed en prestige in de weegschaal. Men had de situatie verkeerd ingeschat. De bewindsploeg kreeg nu van de president duidelijke instructies om te regeren samen met het volk, in gehoorzaamheid aan de volksorganisties. De vraag blijft of dit dan wel haalbaar zal zijn. Zal men voldoende overtuigingskracht kunnen opbrengen om op dezer manier eventueel maatregelen te kunnen opleggen die offers vergen?

3. Naast "gehoorzaam regeren" is een tweede krachtlijn die in de regeringspolitiek van het nieuwe jaar zal bovendrijven: de Wet van Moeder Aarde. Onlangs werd in allerijl een korte wet goedgekeurd naar aanleiding van de klimaatsbijeenkomst van Cáncun; deze moet nu tenvolle uitgewerkt worden, met deelname van de volksorganisaties en de ganse samenleving. Daarbij laat men zich ook wel inspireren door wat elders gebeurt, in Ecuador bevoorbeeld, niet alleen wat de inhoud van de wetten betreft, maar ook de omkadering, zoals de creativiteit in de actualisering van Andesrituelen.

4. In de relaties met de kerken zal deze "interreligieuze dialoog" ongetwijfeld een van de aandachtspunten zijn. De laatste weken had men het echter vooral over de nieuwe onderwijswet die onlangs werd goedgekeurd. De regering hield voet bij stuk wat het recht op religieuze diversiteit betreft, maar gaf meteen de katholieke kerk garanties dat haar eigen netwerk en instellingen gerespecteerd zullen blijven op basis van de bestaande akkoorden. Binnenkort komt de wetgeving rond sexualiteit en abortus aan de beurt en dat zal ongetwijfeld voor een nieuwe, vinnige confrontatie zorgen. Als de regering dan ook nog tot meer controle zou willen overgaan op het sociale nut van de eigendommen van organisaties en kerken, dan ligt voor 2011 heel wat spanning en conflictiviteit in het verschiet. Nu maar hopen dat de door iedereen voorgestelde weg van de dialoog in praktijk wordt omgezet.

2011 zou wel eens voor verrassingen kunnen zorgen. Uit vele structuren, wetten, wetmatigheden, zelfs in het klimaat, is de regelmaat eruit. Veel lijkt op losse schroeven te staan. Nu maar hopen dat alles ten goede kan worden gekeerd. Ik wens jullie alvast in het nieuwe jaar alleen maar aangename en nuttige verrassingen toe.

Gilberto Pauwels
Oruro -Bolivia