Bolivia beslist.

Amigos,

Het is rustig op straat. Niet alleen voor ons huis, waar eergisteren asfalt werd aangebracht, maar in gans het land. Er mogen immers vandaag alleen voertuigen circuleren die een speciale toelating hebben voor dienstverlening. Vandaag wordt immers eindelijk het referendum gehouden over het al dan niet aanvaarden van de nieuwe grondwet. De auto van CEPA toert rond met journalisten van Radio Pio XII en van het nationale net ERBOL.

1. Eigenlijk is iedereen er al van overtuigd dat de grondwet met een onbetwistbare gewone meerderheid zal goedgekeurd geworden. De vraag is eerder met hoeveel procent, en dat is belangrijk, niet alleen voor gans het land, maar ook in elk van de departementen.

De regering hoopt een tweederden meerderheid te behalen. Dat zou er haar kunnen toe aanzetten zonder verpinken meteen verregaande maatregelen te nemen, zonder de verkiezingen, die voor december 2009 voorzien zijn, af te wachten. Ongetwijfeld zal immers in dat geval de verleiding groot zijn, om de brede volkssteun meteen te verzilveren.

De oppositie zegt reeds op voorhand dat men eigenlijk pas echt van een eventuele goedkeuring kan spreken als in elk van de negen departamenten de helft van de kiezers voor SI zal stemmen. Waar dit eventueel niet het geval zou zijn, is verzet te verwachten.

2. Aan die beslissende dag is een lang proces voorafgegaan, gekenmerkt door een permanente spanning van de regering van Evo Morales met vooral de pers, de kerkleiding en de ambassade van de USA. Maar de regering liet zich niet onbetuigd. Sinds vorige week beschikt zij, naast een eigen TV-kanaal en een netwerk van gemeenschapsradio's, nu ook over een eigen regeringskrant: "Cambio" ("Verandering").

De bisschoppenconferentie benadrukte op het laatst dat ze alleen maar aanstuurt op een bewuste deelname van de bevolking aan het referendum, maar dit kan de perceptie niet wegwerken dat heel wat bisschoppen aan NO-stemmen de voorkeur geven. Ze zijn er wel mee eens dat katholicisme kerk niet langer als officiële godsdienst zou gelden, maar vrezen een voorkeursbehandeling voor de religieuze visies en rituelen van de inheemse volkeren. En uiteraard zijn er de algemene tema's van de universele kerk in verband met sexualiteit, abortus en godsdienstonderwijs. De katholieke kerk distancieerde zich wel uitdrukkelijk van de propaganda, zelfs op TV, die voorhield dat wie voor God kiest, NO moet stemmen.

Vanuit de basiskerk klonken ook wel - maar meestal zoveel mogelijk doodgezwegen - stemmen om het huidige veranderingsproces, waarvoor de nieuwe grondwet een belangrijk instrument is, bewust te blijven steunen. Belangrijke verworvenheden van de latijnsamerikaanse kerk staan op het spel: de voorkeursoptie voor de armen, de herwaardering van de inheemse culturen, de interreligieuze dialoog, de medewerking aan de opbouw van een rechtvaardiger, gelijkwaardiger en milieuvriendelijker samenleving.

3. Straks begint het tellen van te stemmen. Deze avond zullen globale resultaten bekend zijn en zullen in de wereldpers bekendgemaakt worden. Het is altijd wat frusterend dat het meestal daarbij blijft, terwijl in feite pas in de daaropvolgende dagen nog meer stemmen uit afgelegen rurale gebieden aangebracht worden. In dit concrete geval betekent dit dat het percentage aan JA-stemmen dat deze avond zal bekendgemaakt worden, daarna met nog meerdere punten kan stijgen. Maar daar heeft de internationel pers dan meestal maar weinig interesse voor.

4. Intussen is het werk in CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren), na een collectieve vakantie, opnieuw opgestart. De evalutie is achter de rug. Met een dertigtal mensen - vaste medewerkers en vrijwilligers - werden vorige week de grote lijnen voor het werk in 2009 uitgetekend. Volgende week worden die in concrete strategieën en acties gegoten. De verwachtingen waaraan CEPA in het veertiende jaar van zijn bestaan een antwoord zal moeten geven, zijn nog groter dan de vorige jaren. Maar pas na het culturele bad van de Carnavalsviering, in februari, komt Oruro ten volle op gang.

Gilberto Pauwels

Oruro Bolivia