Plurinationaal Bolivia.

De republiek Bolivia bestaat niet meer. Bolivia is nu een plurinationale staat met 36 naties. Maar om wat in de nieuwe grondwet geschreven staat in de praktijk te brengen, dient nog een lange weg afgelegd te worden. Dekolonisering en interculturaliteit zijn nu de sleutelwoorden.

1. De laatste maanden wordt tenvolle werk gemaakt van het uitschrijven en goedkeuren van nieuwe wetteksten, die de nieuwe visie op de samenleving vorm, normen en structuur moeten geven. Pensioenen, racisme, Moeder Aarde, onderwijs, mijnbouw,... alle facetten van de samenleving krijgen hun wetgeving en nog honderden voorschriften moeten aan de nieuwe grondwet aangepast worden. Permanent zijn er werksessies en raadplegingen, maar iedere keer zijn er ook groepen in de samenleving die zich verontrecht voelen en protesteren. De ruime meerderheid van de MAS-partij van Evo Morales in de wetgevende organen zorgt ervoor dat een en ander op een drafje wordt afgehandeld. Ook op lagere vlakken met wetgevende bevoegdheid (departement, regio, gemeente, etnische groep) wordt koortsachtig aan wetteksten gesleuteld. Als CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren), krijgen we unieke kansen om daarop in te spelen en milieu en culturen binnen te loodsen.

2. ¿ Maar heeft dat pluriculturele wel iets te maken met het dagdagelijkse leven? Een paar voorbeeldjes van de laatste dagen. Gisteren, Kerstdag, kwam als eerste Don Severino op bezoek,
de man die gewoonlijk, samen met zijn vrouw, de Andesrituelen voorgaat in CEPA. De tovenaar op bezoek bij de missionaris, zou men vroeger gezegd hebben. Hij kwam voor een zakelijke afspraak, maar het was meteen een gelegenheid om efkens na te praten over de verjaardag van CEPA (op 8 december), toen hij, nadat hij de mis van Padre Luciano had bijgewoond, de "mesa" (tafel, offer) voor Moeder Aarde voorging. "Ja, Pachamama kan ik toch niet laten vallen; ik ben uit haar voortgekomen en ik heb aan haar borsten gelegen," zei hij. Hij vertelde hoe zijn grootvader en schoonvader hem de rituelen hebben voorgeleefd. "Dat zijn krachtige en soms gevaarlijke gebaren. Ik ga er behoudzaam mee om; je mag daar niet mee overdrijven", zei hij, "voor jullie en hier in de streek doe ik het wel, maar als men mij van elders uitnodigt, ga ik er niet op in. Ik doe steeds alles in naam van de God die ons geschapen heeft."

3. De eerste telefoon kwam uit Chipaya, met kerstwensen vanwege Sylvia, een Engelse zuster die sinds vijftien jaar woont temidden dat volkske dat ervan overtuigd is dat zij een restgroep zijn van een vorige mensheid, toen alleen maar de maan bestond. Toen de zon opkwam, hebben enkele zich kunnen redden door in de water te springen. Het is van oorsprong een vissers-, jagers- en plukkersvolk. Sylvia is ontgoocheld. Het bezoek van een paar traditionele Argentijnse priesters (in soutane), hebben de plaatselijke gemeenschap alle initiatief voor het feest ontnomen.

4. Een paar dagen geleden werd ik uitgenodigd op de jaarlijkse bijeenkomst van de mallkus en jilaqatas, de traditionale gezagsdragers van de Aymara-natie van Carangas. Ik zat daar tussen 140 echtparen, allemaal met groene poncho's en manta's. Ze hadden het over de verdere uitbouw van hun organisatie. "75 % van ons gebied is reeds door de staat erkend als gemeenschapsgrond," zeiden ze, "we moeten er toe komen dat we als natie een eigen territorium hebben, zodat we zeggingschap hebben niet alleen over gronden en waters, maar ook over de ondergrond." Ik kon mijn oren en ogen amper geloven. 35 jaar geleden kende ik de jilaqatas alleen maar als onderdanige traditionele leiders, waarvan vooral verwacht werd dat ze de leden van hun gemeenschap (ayllu) ter beschikking zouden stellen van de mestiezen die de twaalf hoofddorpen van Carangas in handen hadden. Er was toen amper contact tussen de dorpen; nu wordt de "provincia de los Carangas" uit de Inca-tijd in ere hersteld.
Tijdens de bijeenkomst werd CEPA in de bloemetjes gezet, omdat hun stuurgroep gedurende jaren in onze lokalen kon vergaderen. Onlangs kreeg Jach'a Carangas (Groot Carangas) van president Evo Morales - die trouwens tot die natie behoort - vlakbij een eigen huis toegewezen. Een reuzensprong.

5. Intussen wachten we nog steeds op een antwoord op de twee brieven waarmee we als AMERINDIA-groep aan de bisschop om een onderhoud vroegen. Hij heeft ons spreekverbod opgelegd. We zouden hem willen uitleggen dat we alleen maar een kleine basisgroep zijn, die samenkomt om de realiteit en de actualiteit te analyseren en onze bevindingen via radio en debatten te delen met de bevolking, zonder daarom de stem van de lokale kerk te willen zijn. Maar blijkbaar is het hem niet alleen te doen om het feit dat we geen toelating vroegen of statuten voorlegden, maar dat we woorden als "dekolonisering" en "interreligieuze dialoog" in de mond durven nemen en mensen daarover het woord geven. De lokale kerk van Oruro (en elders...) probeert een gigantische stap achteruit te zetten, op zoek naar restauratie, temidden een onstuitbaar veranderingsproces. Een nieuwe wereld en een nieuwe kerk zijn niet alleen nodig, maar noodzakelijk.

6. Maar.... laat ons dat nu maar allemaal voorlopig tussen haakjes plaatsen. Vanaf morgen gaat het niet om plurinationaliteit, maar even opnieuw om de staat zelf. Vandaag heeft de regering een prijsverhoging van 75% van de benzine-en dieselprijs afgekondigd. De subsidiëring wordt afgeschaft. Men heeft al te lang dit probleem verwaarloosd. Dit betekent dat niet alleen het transport, maar op slag alles merkelijk duurder zal worden. Er werd reeds voor morgen een algemene staking van onbeperkte duur afgekondigd. President Evo Morales en zijn regering gaan voor het eerst een frontale confrontatie aan met het volk, met een impopulaire maatregel. Te verwachten valt dat hij in zekere mate zal moeten inbinden.

Allen een Vredige Kersttijd en een Gelukkig Nieuwjaar toegewenst,

Gilberto Pauwels
Oruro - Bolivia