Dag Allen,
Het Kerstfeest heeft in de Andes zijn evenknie in het gedachtengoed van de Pachakuti, een omwenteling die een andere wereld mogelijk maakt. Alle macht gaat immers naar een pasgeboren kindje, dat van de moederschoot gedropt werd in een voederbak in het hoekske van een stal. Overgeplaatst naar het Altiplano betekent dit: ergens binnen een omheining voor de dieren, onder de sterrenhemel, op de grond, gewikkeld in een awayu (schouderdoek voor het dragen van lasten of kinderen). Of nee, toch niet. Voor een migrant, die zijn voorouderlijke gemeenschap komt bezoeken, zou er altijd wel plaats zijn in een lemen huisje van het dorp, onder een dak van stro en cactushout. Maar ook zo wordt het zwaartepunt van de macht verlegd. In de Andesdorpen is Kerstdag het feest voor de kinderen en de aanloop tot de machtswisseling van de gezagsdragers (jilaqata) in de gemeenschappen (ayllu), op Nieuwjaarsdag.
1. Intussen vindt het veranderingsproces in Bolivia, traag maar onstuitbaar, zijn weg. Op 25 januari wordt de nieuwe grondwet ter goedkeuring aan de bevolking voorgelegd. Een deel van de oppositie, die het nee-stemmen promoot, tracht zoveel mogelijk de pers en de kerk voor haar kar te spannen. De stategie van de media is bekend: uitvergroten of doodzwijgen, naargelang iets al dan niet in hun kraam past, tegen of voor. De kerkleiding eist - terecht - het recht op maatschappijkritisch te zijn, maar laat zich daarbij al te gemakkelijk door de tegenstanders van het veranderingsproces gebruiken. Wat bisschoppen zeggen of doen, wordt vlug koren op de molen van allen die, zoals de kerk zelf, vrezen in het nieuwe Bolivia voorrechten te verliezen. De basiskerk pruttelt tegen en steunt de "omwenteling". Die wordt immers meegedragen door zoveel initiatieven en mensen die sinds lang vanuit de kerk ijveren voor gerechtigheid, participatie en gelijkheid, tegen uitsluiting en racisme. Wie in de stal was, keert niet terug naar het paleis van Herodes, zegt men.
2. Even moeizaam verloopt de "omwenteling" binnen de mijnsector. De ontginning van grondstoffen heeft in de loopt van de geschiedenis van de Andes reeds miljoenen mensenlevens geëist, aan stoflong en kwikvergiftiging vooral. Het hoorde er nu eenmaal bij, tot voor kort, dat mijnwerkers amper veertig jaar werden. Dit "sterven om te produceren" ombuigen tot "produceren om te leven", eist fundamentele veranderingen op het vlak van economische verdeling, milieuzorg en respect voor socio-culturele rechten. Hogere grondstoffenprijzen boden kansen, die echter grotendeels onbenut bleven. De extra-winsten werden door multinationale ondernemingen afgeroomd, en nu het weer minder goed gaat dreigt men met sluitingen, werkloosheid en verwaarlozing van milieumaatregelen. Samen met PIEB (sociaal onderzoeksprograma), hebben we als CEPA voor 2009 zes onderzoekenprojecten in de startblokken geplaatst, rond volksgezondheid, milieuvriendelijker tecnologie en sociale en milieurechtvaardigheid. Hopelijk blijft er wat ruimte om de resultaten in praktijk te brengen.
3. Naar het jaareinde toe zijn het drukke dagen voor sociale organisaties. Ook CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) - dat op 8 december zijn dertiende verjaardag vierde - kon daar niet aan ontsnappen. Tal van programma's en acties moesten worden afgerond. Het moment was gekomen om te evalueren en verslagen op te maken en liefst wilden we niet te lang wachten om eens over het muurke te kijken naar wat 2009 ons kan brengen. Twee dagen deden we er over. Dit jaar hadden we vooral aandacht voor de tientallen organisaties, verenigingen, instellingen, overheidsdiensten en netwerken waarvan we deel uitmaken of overeenkomsten mee hebben. We kwamen tot de vaststelling dat we eigenlijk niks meer op eigen houtje doen of organiseren. Zelfs de bibiotheek participeert aan een socio-cultureel en een milieu-netwerk van documentatiecentra. Begin december organiseerden we een congres met meer den 120 deelnemers, afgevaardigden van een dertigtal jeugdorganisaties van Oruro die met het milieu begaan zijn. Ze kozen zich een eigen bestuur. Op die manier ontstond vroeger CORIDUP, een vereniging van tientallen rurale gemeeschappen die zich door de mijnbouw bedreigd voelen. Zij blijven onafgebroken, met de steun van CEPA, voor hun rechten opkomen. Hoe temidden dit alles als CEPA onze eigen identiteit bewaren is geen gemakkelijke opgave. Hoe heet dat ook weer? Voedstervader?
Ik wens jullie een Kersttijd toe die geurt naar Vrede-door-gerechtigheid, En een jaar 2009 met honger naar, en dus de smaak van gelijkwaardigheid, solidariteit en oprechtheid.
Fraternalmente,
Gilberto Pauwels
Oruro - Bolivia
Monday, December 29, 2008
Monday, November 24, 2008
Een ontwaakte reus.
Hola amigos nuestros,
Toen ik 25 jaar geleden mijn thesis over de Andesvolkeren afsloot, was de laatste zin: "Een slapende reus ontwaakt". Dit was de titel van een krantenartikel, naar aanleiding van een van de eerste grote wegversperringesacties in Bolivia. Nu is het zover. De reus is wakker geworden
1. Wat doet een reus die wakker wordt? Wild om zich heen slaan, als iemand hem lastig valt? Zich stilaan bewust worden van zijn reusachtige macht temidden een beperkt, van hem afhankelijk wereldje? Overmoedig zijn wil opleggen in alles en aan iedereen, op basis van een onaanvechtbare machtspositie? De regering van Evo Morales schuwt de confrontatie niet. De ambassadeur van de USA werd naar huis gestuurd, ook de antidrugsbrigade (DEA) en de CIA. De pers wordt verweten het regeringsprogramma tegen te werken. De kerk wordt geregeld herinnerd aan haar koloniaal verleden en enkele leden van de hierarchie krijgen het verwijt te horen nu aan de kant van de rijken te staan.
De zwaargewichten in de Boliviaanse samenleving (pers, kerk en buitenlandse relaties) worden niet ontzien en er wordt aan alternatieven gewerkt als iemand niet wil meedoen. Alleen op die manier kan een volwaardig veranderinsgproces worden doorgevoerd, zo beweert men. Totalitaire trekjes, zeggen de tegenstanders.
De krachtmeting gaat verder en zal volgend jaar uitmonden in twee democratische beslissingmomenten: in januari een referendum over het voorstel voor een nieuwe grondwet en - als dit goedgekeurd wordt - in december nieuwe algemene verkiezingen, waarbij Evo Morales zich opnieuw kandidaat zal stellen, maar dan met een andere vice-president. De huidige, Alvaro García Linares, zegt dat hij zijn doel heeft bereikt: een Indiaan aan de macht brengen,
de reus wakker schudden.
2. Het veranderingsproces lijkt wel in een stroomversnelling te zijn terechtgekomen. Elke dag zijn er altijd wel ergens vergaderingen, studiedagen, seminaries over de tekst van de nieuwe grondwet en ook reeds over de veranderingen die alle wetten in het land zullen moeten ondergaan als die eenmaal goedgekeurd is. De mensen worden samengetrommeld; ze krijgen vervoer, eten, verblijf, documentatie aangeboden, om toch maar mee te doen, voor of tegen de nieuwe grondwet.
En toch zijn er groepen en mensen die, temidden dit overaanbod, hun eigen weg blijven gaan. Vorige week kwamen in Corque, de vroegere hoofdplaats van Groot-Carangas, gedurende drie dagen, bijna 2000 mensen van de overal verspreid wonende kerkelijke basisgemeenschappen van Oruro bijeen. Ze bekostigden zelf hun reis, moesten inschrijvinggeld betalen en velen leverden ook nog een extra bijdrage om die massa te voeden. Er werden veertig lama's aangeboden om te slachten. Nu reeds werd beslist waar de volgende bijeenkomsten zullen doorgaan: Pampa-aullagas in 2009; Caracollo in 2010 en Challacollo in 2011. Eens te meer blijkt dat het cargo-en-fiesta-systeem een fundamenteel mechanisme is, dat de Andessamenleving doet funcioneren. Het reproduceert zich telkens weer in nieuwe situaties.
3. Gisteren en vorige week heb ik onderzoeksresultaten voorgesteld over de leefomstandigheden in de buitenwijken van Oruro en bij migranten van Oruro die naar Cochabamba trokken. De cijfers verschillen, maar de problemen zijn grotendeels dezelfde: water, huisvesting, kindersterfte, vervuiling, werkgelegenheid, onrechtvaardige verdeling van gemeentegelden tussen centrum en periferie, discriminatie op basis van afkomst,...
Als men vraagt in welke mate men voldoening vindt in het leven, dan blijken de mensen in de (indiaanse) buitenwijken toch gelukkiger te zijn dan die in het (blanke) centrum van de stad. Al leven zij in lamentabele levensomstandigheden, aldus de auteurs, ze behoren tot een culturele leefwereld waar solidariteit, samenhorigheid en gemeenschapsleven het dagdagelijkse leven kleuren. Het komt er dus op aan beide aspecten samen te brengen: "vivir bien" (goed leven) vanuit een eigen Andesidentiteit en cultuur.
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
Toen ik 25 jaar geleden mijn thesis over de Andesvolkeren afsloot, was de laatste zin: "Een slapende reus ontwaakt". Dit was de titel van een krantenartikel, naar aanleiding van een van de eerste grote wegversperringesacties in Bolivia. Nu is het zover. De reus is wakker geworden
1. Wat doet een reus die wakker wordt? Wild om zich heen slaan, als iemand hem lastig valt? Zich stilaan bewust worden van zijn reusachtige macht temidden een beperkt, van hem afhankelijk wereldje? Overmoedig zijn wil opleggen in alles en aan iedereen, op basis van een onaanvechtbare machtspositie? De regering van Evo Morales schuwt de confrontatie niet. De ambassadeur van de USA werd naar huis gestuurd, ook de antidrugsbrigade (DEA) en de CIA. De pers wordt verweten het regeringsprogramma tegen te werken. De kerk wordt geregeld herinnerd aan haar koloniaal verleden en enkele leden van de hierarchie krijgen het verwijt te horen nu aan de kant van de rijken te staan.
De zwaargewichten in de Boliviaanse samenleving (pers, kerk en buitenlandse relaties) worden niet ontzien en er wordt aan alternatieven gewerkt als iemand niet wil meedoen. Alleen op die manier kan een volwaardig veranderinsgproces worden doorgevoerd, zo beweert men. Totalitaire trekjes, zeggen de tegenstanders.
De krachtmeting gaat verder en zal volgend jaar uitmonden in twee democratische beslissingmomenten: in januari een referendum over het voorstel voor een nieuwe grondwet en - als dit goedgekeurd wordt - in december nieuwe algemene verkiezingen, waarbij Evo Morales zich opnieuw kandidaat zal stellen, maar dan met een andere vice-president. De huidige, Alvaro García Linares, zegt dat hij zijn doel heeft bereikt: een Indiaan aan de macht brengen,
de reus wakker schudden.
2. Het veranderingsproces lijkt wel in een stroomversnelling te zijn terechtgekomen. Elke dag zijn er altijd wel ergens vergaderingen, studiedagen, seminaries over de tekst van de nieuwe grondwet en ook reeds over de veranderingen die alle wetten in het land zullen moeten ondergaan als die eenmaal goedgekeurd is. De mensen worden samengetrommeld; ze krijgen vervoer, eten, verblijf, documentatie aangeboden, om toch maar mee te doen, voor of tegen de nieuwe grondwet.
En toch zijn er groepen en mensen die, temidden dit overaanbod, hun eigen weg blijven gaan. Vorige week kwamen in Corque, de vroegere hoofdplaats van Groot-Carangas, gedurende drie dagen, bijna 2000 mensen van de overal verspreid wonende kerkelijke basisgemeenschappen van Oruro bijeen. Ze bekostigden zelf hun reis, moesten inschrijvinggeld betalen en velen leverden ook nog een extra bijdrage om die massa te voeden. Er werden veertig lama's aangeboden om te slachten. Nu reeds werd beslist waar de volgende bijeenkomsten zullen doorgaan: Pampa-aullagas in 2009; Caracollo in 2010 en Challacollo in 2011. Eens te meer blijkt dat het cargo-en-fiesta-systeem een fundamenteel mechanisme is, dat de Andessamenleving doet funcioneren. Het reproduceert zich telkens weer in nieuwe situaties.
3. Gisteren en vorige week heb ik onderzoeksresultaten voorgesteld over de leefomstandigheden in de buitenwijken van Oruro en bij migranten van Oruro die naar Cochabamba trokken. De cijfers verschillen, maar de problemen zijn grotendeels dezelfde: water, huisvesting, kindersterfte, vervuiling, werkgelegenheid, onrechtvaardige verdeling van gemeentegelden tussen centrum en periferie, discriminatie op basis van afkomst,...
Als men vraagt in welke mate men voldoening vindt in het leven, dan blijken de mensen in de (indiaanse) buitenwijken toch gelukkiger te zijn dan die in het (blanke) centrum van de stad. Al leven zij in lamentabele levensomstandigheden, aldus de auteurs, ze behoren tot een culturele leefwereld waar solidariteit, samenhorigheid en gemeenschapsleven het dagdagelijkse leven kleuren. Het komt er dus op aan beide aspecten samen te brengen: "vivir bien" (goed leven) vanuit een eigen Andesidentiteit en cultuur.
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
Tuesday, November 4, 2008
Een nieuw testament voor Bolivia.
Dag Allen,
"De tekst van de nieuwe Grondwet, die ons ter goedkeuring zal worden voorgelegd, lijkt mij een soort Nieuw Testament. Het Oude is overstegen, straks hebben we een nieuwe basistekst om onze samenleving op te bouwen". Dit is een van de merkwaardigste vergelijkingen die in hier te horen kreeg in verband met wat in Bolivia de jongste tijd gebeurde.
1. De tekst die de Grondwetgevende Vergadering in Oruro goedkeurde, heeft een aantal ingrijpende veranderingen ondergaan en kreeg meteen ook een poetsbeurt waarbij tientallen schoonheidsfoutjes werden weggewerkt. Een voettocht die in Caracollo (Oruro), op bijna 200 km van La Paz begon om een referendum over de Grondwet te eisen, groeide uit tot een 10 km lange stoet van volksmensen die de beslissing van het Parlement dat het referendum effectief januari zal doorgaan, konden vieren. De regering van Evo Morales beklemtoont dat daarmee de jurisdisch basis is gelegd voor het veranderingsproces dat men wil doorvoeren. Een deel van oppositie, die het wetsvoorstel steunde, benadrukt de grondighed van de doorgevoerde correcties. Wat is er aan de hand?
2. Het is niet doenbaar nu alle veranderingen te overlopen. Ze hebben vooral betrekking op de autonomie-structuren, het grondbezit en het beheer van de natuurlijke rijkdommen. Het is duidelijk dat zij het resultaat zijn van politieke berekeningen. Na de euforie over het feit dat de referendum en dus ook wel de nieuwe Grondwet er komt, beginnen verscheidene sociale bewegingen en belangengroepen te morren over de toch wel verregaande toegevingen. Maar dat dit tot een breuk zal leiden in de steun aan Evo Morales, zoals de oppositie verhoopte, is weinig waarschijnlijk. Een nieuwe Grondwet is later nog altijd vatbaar voor hervormingen via het Parlement, zegt de MAS-partij, om de protesten te bedaren.
3. Laat me even een voorbeeldje geven van het politiek steekspel, zoals ik dit uit verschillende contacten kom bijeensprokkelen.
- Joepie, zegt de rechtse oppositie. We hebben verkregen dat de senaat blijft bestaan en niet met drie, maar zelfs met vier senatoren per departement, twee voor de winnaar en telkens een voor de tweede en derde plaats in de parlementsverkiezingen. Zelfs al haalt Evo 80 % van de stemmen in het Westen, we kunnen met de rest, net zoals de winnaars, twee senators binnenrijven. En als we dan in het Oosten betere plaatsen behalen, bijhouden we de controle van de senaat.
- Niks van, zegt de MAS-partij van Evo. Onze overmacht is zo ruim, dat we het ons kunnen veroorloven een eigen oppositie op te zetten, die dan ook nog de tweede en eventueel derde plaats kan bemachtigen, zodat we drie of zelfs vier zetels in een departement kunnen bemachtigen.
- Pas maar op, zegt een andere vleugel van de partij, die klaargestoomde oppositiegroepen zouden wel een heuse afscheuringsbewegingen kunnen worden, en dat in twee richtingen: van mensen die een meer socialistische samenleving willen en van anderen die een meer autochtoon Bolivia voorstaan.
- Verdeeldheid zaaien, daar komt het nu op aan, zegt de oppositie.
- Wordt vervolgd.
4. Wat brengt ons de toekomst? Met een Nieuw Testament op zak, is het weinig waarschijnlijk dat men terugvalt op het Oude (de huidige Grondwet). De weg is gebaand, de bakens uitgezet. Al mag men nooit vergeten dat de wereldsituatie in dit alles heel wat in de pap te brokken heeft.
Op korte termijn komt nu de eis tot interne dekolonisering bovendrijven. Oruro stevent af op een soort "autonomie met eigen identiteit". Om dit proces te sturen werden trouwens vorige week twee nieuwe funcionarissen in de prefectuur aangesteld. Men neemt het steeds minder dan men vanuit de centrale as (La Paz en Cochabamba) het ontwikkelingsbeleid in Oruro wil dirigeren. En autochtone rurale gemeenschappen en hun "residentes" (migranten in de stad) willen niet langer als sociale en politieke ladder dienen voor stadsmensen.
5. Ik ben pas terug van weggeweest, na tijdens een verblijf van vijf weken in België, afscheid te hebben genomen van mijn oudste broer Willy, die inmiddels gestorven is. Afscheid ook van de Oblatenresidentie op de heuvel in Korbeek-Lo, die een nieuwe sociale bestemming krijgt. Het viel me op dat ik ginds telkens dezelfde vragen en opwerpingen hoorde en las, ten aanzien van het veranderingsproces in Bolivia. Vanwaar die stereotype negatieve reacties? Er is nog veel te doen op het vlak van informatie in de Zuid-Noord-relatie.
6. Daaromtrent kon ik echter vorige week aan iets moois deelnemen. We waren gedurende drie dagen bijeen in Uyuni, aan de zoutvlakte, met 40 mensen van een 20-tal organisaties die hier door Broederlijk Delen worden gestuwd. Er werden o.a een paar uren besteed aan het voorbereiden van de vastencampagne, nee niet van 2009, maar die van 2010. Welke boodschap kunnen we van hier uit in Vlaanderen laten opklinken, om er dan samen iets mee te doen? Het deed me denken aan de manier waarop hier de tekst van de nieuwe Grondwet werd opgebouwd. Van onder uit. Het kan !! Jullie horen er nog van.
Gilberto Pauwels
CEPA Oruro
"De tekst van de nieuwe Grondwet, die ons ter goedkeuring zal worden voorgelegd, lijkt mij een soort Nieuw Testament. Het Oude is overstegen, straks hebben we een nieuwe basistekst om onze samenleving op te bouwen". Dit is een van de merkwaardigste vergelijkingen die in hier te horen kreeg in verband met wat in Bolivia de jongste tijd gebeurde.
1. De tekst die de Grondwetgevende Vergadering in Oruro goedkeurde, heeft een aantal ingrijpende veranderingen ondergaan en kreeg meteen ook een poetsbeurt waarbij tientallen schoonheidsfoutjes werden weggewerkt. Een voettocht die in Caracollo (Oruro), op bijna 200 km van La Paz begon om een referendum over de Grondwet te eisen, groeide uit tot een 10 km lange stoet van volksmensen die de beslissing van het Parlement dat het referendum effectief januari zal doorgaan, konden vieren. De regering van Evo Morales beklemtoont dat daarmee de jurisdisch basis is gelegd voor het veranderingsproces dat men wil doorvoeren. Een deel van oppositie, die het wetsvoorstel steunde, benadrukt de grondighed van de doorgevoerde correcties. Wat is er aan de hand?
2. Het is niet doenbaar nu alle veranderingen te overlopen. Ze hebben vooral betrekking op de autonomie-structuren, het grondbezit en het beheer van de natuurlijke rijkdommen. Het is duidelijk dat zij het resultaat zijn van politieke berekeningen. Na de euforie over het feit dat de referendum en dus ook wel de nieuwe Grondwet er komt, beginnen verscheidene sociale bewegingen en belangengroepen te morren over de toch wel verregaande toegevingen. Maar dat dit tot een breuk zal leiden in de steun aan Evo Morales, zoals de oppositie verhoopte, is weinig waarschijnlijk. Een nieuwe Grondwet is later nog altijd vatbaar voor hervormingen via het Parlement, zegt de MAS-partij, om de protesten te bedaren.
3. Laat me even een voorbeeldje geven van het politiek steekspel, zoals ik dit uit verschillende contacten kom bijeensprokkelen.
- Joepie, zegt de rechtse oppositie. We hebben verkregen dat de senaat blijft bestaan en niet met drie, maar zelfs met vier senatoren per departement, twee voor de winnaar en telkens een voor de tweede en derde plaats in de parlementsverkiezingen. Zelfs al haalt Evo 80 % van de stemmen in het Westen, we kunnen met de rest, net zoals de winnaars, twee senators binnenrijven. En als we dan in het Oosten betere plaatsen behalen, bijhouden we de controle van de senaat.
- Niks van, zegt de MAS-partij van Evo. Onze overmacht is zo ruim, dat we het ons kunnen veroorloven een eigen oppositie op te zetten, die dan ook nog de tweede en eventueel derde plaats kan bemachtigen, zodat we drie of zelfs vier zetels in een departement kunnen bemachtigen.
- Pas maar op, zegt een andere vleugel van de partij, die klaargestoomde oppositiegroepen zouden wel een heuse afscheuringsbewegingen kunnen worden, en dat in twee richtingen: van mensen die een meer socialistische samenleving willen en van anderen die een meer autochtoon Bolivia voorstaan.
- Verdeeldheid zaaien, daar komt het nu op aan, zegt de oppositie.
- Wordt vervolgd.
4. Wat brengt ons de toekomst? Met een Nieuw Testament op zak, is het weinig waarschijnlijk dat men terugvalt op het Oude (de huidige Grondwet). De weg is gebaand, de bakens uitgezet. Al mag men nooit vergeten dat de wereldsituatie in dit alles heel wat in de pap te brokken heeft.
Op korte termijn komt nu de eis tot interne dekolonisering bovendrijven. Oruro stevent af op een soort "autonomie met eigen identiteit". Om dit proces te sturen werden trouwens vorige week twee nieuwe funcionarissen in de prefectuur aangesteld. Men neemt het steeds minder dan men vanuit de centrale as (La Paz en Cochabamba) het ontwikkelingsbeleid in Oruro wil dirigeren. En autochtone rurale gemeenschappen en hun "residentes" (migranten in de stad) willen niet langer als sociale en politieke ladder dienen voor stadsmensen.
5. Ik ben pas terug van weggeweest, na tijdens een verblijf van vijf weken in België, afscheid te hebben genomen van mijn oudste broer Willy, die inmiddels gestorven is. Afscheid ook van de Oblatenresidentie op de heuvel in Korbeek-Lo, die een nieuwe sociale bestemming krijgt. Het viel me op dat ik ginds telkens dezelfde vragen en opwerpingen hoorde en las, ten aanzien van het veranderingsproces in Bolivia. Vanwaar die stereotype negatieve reacties? Er is nog veel te doen op het vlak van informatie in de Zuid-Noord-relatie.
6. Daaromtrent kon ik echter vorige week aan iets moois deelnemen. We waren gedurende drie dagen bijeen in Uyuni, aan de zoutvlakte, met 40 mensen van een 20-tal organisaties die hier door Broederlijk Delen worden gestuwd. Er werden o.a een paar uren besteed aan het voorbereiden van de vastencampagne, nee niet van 2009, maar die van 2010. Welke boodschap kunnen we van hier uit in Vlaanderen laten opklinken, om er dan samen iets mee te doen? Het deed me denken aan de manier waarop hier de tekst van de nieuwe Grondwet werd opgebouwd. Van onder uit. Het kan !! Jullie horen er nog van.
Gilberto Pauwels
CEPA Oruro
Thursday, September 4, 2008
Druppeltjes en prikjes
Amigos,
Werken aan ontwikkeling kan niet meer zonder analyses en planning. En dat is maar goed ook. Maar toch blijven wij ook geloven in het effect van onophoudelijke druppeltjes en prikjes, waarbij elke gelegenheid die zich aandient, benut wordt. Druppeltjes kunnen immers woestijnen vruchtbaar maken, regelmatige prikjes leven in stand houden of tegenstand breken. En af en toe blijkt achteraf dat een of andere actie een vlammetje was dat een lont aanstak, met verstrekkende gevolgen.
Waar zijn we de laatste tijd met CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren), de
laatste tijd zoal mee bezig?
1. Vorige zaterdag bevoorbeeld, was ik op drie verschillende plaatsen op een vormingssessie.
- Op CEPA zelf waren 35 leden van sociale organisaties en rurale gemeenschappen bijeen, begeleid door Emilio en Angela, voor de cursus voor algemene politieke vorming. Deze keer ging het over de rechten van de inheemse volkeren.
- In ons vormingscentrum in Chuzekery waren 40 vrouwen (en enkele mannen) samen van ERA-Mujeres (Equipe voor Andesreflectie). Dit is een groep vrouwen die 14 jaar geleden gesticht werd in het Diocesaan Centrum voor Social Pastoraal door Carol Rocha. Samen met Limbert van CEPA, bracht ze deze keer een uitwisseling op gang rond leiderschap en productie.
- En meteen waren er, in de lokalen van Pastoral Social - Caritas, 30 onderwijzers bijeen voor nog een sessie van hun cursus over milieu-educatie. Het ging er vooral over praktische toepassingen in het klaslokaal.
- De dag ervoor was ik erbij toe een paar honderd kinderen van tien verschillende scholen aangekleed werden met een groene poncho van CEPA, als leden van een milieupatrouille. Met een fluitje in de hand zullen ze, in en rond de school, toezicht houden op het respect voor planten en dieren en het weggooien van afval.
- Volgende vrijdag organiseert Marcelo aan de universiteit een studiedag rond "Interculturaliteit en dekolonisering", een uitloper van een initiatief van de universiteit van Gent.
- Volgende zaterdag start in Chuzekery een nieuwe weekend-reeks Ecologische Dagen. De vorige Culturele Dagen-ciclus eindigde met meer dan veertig deelnemers.
Zo valt er elke week, en vooral elk weekend, wel iets te beleven.
2. Wat publicaties betreft, is er "Chiwanku" (De Merel), ons fladderblaadje, dat elke week wat nieuws brengt rond milieu en culturen. Maar er is meer.
Toen we een paar weken geleden boeken kochten op de Boekenbeurs in La Paz voor de bibiotheek, boden we er meteen onze eigen productie aan.
Vers van de pers zijn:
- Een tekst over Andesdansen en identiteit over gans de wereld, geschreven door een Oostenrijkse antropologe. De studie gebeurde hoofdzakelijk via Internet. Cyber-antropologie, zegt Eveline Rocha.
- Een publicatie over het dorp Salinas de Garci Mendoza, het levenswerk van Macedonio, een plaatselijke gepensioneerde onderwijzer.
Over Huari is een gelijkaardig boek bij de drukker, geschreven door Braulio, vanuit een rolstoel.
En eind deze week presenteren we in Iruma een boekje over het dorpje, bijeengeschreven door leraars en leerlingen van het college.
- In het Internationale Jaar van de Aardappel, mocht een boek over deze belangrijkste bijdrage van de Andes aan de voedselvoorziening op wereldschaal niet ontbreken. Het bevat dertien bijdragen, bijeengesprokkeld op een symposium dat CEPA onlangs rond dat tema organiseerde.
Een boekje waarin de boerengemeenschappen daarover zelf aan het woord komen, gaat volgende week naar de drukker.
- Samen met Pastoral Social - Caritas, hebben we de boekjes van Marcos Van Ryckeghem over bomen en serres heruitgegeven. Ook het handboekje voor groententeelt is opnieuw bij de drukker. Enkele jaren geleden werden daarvan reeds duizenden exemplaren verspreid.
- Een boek over het dagdagelijkse leven in Villa Sebastian Pagador, een migrantenwijk
met mensen van Oruro in Cochabamba (en parochie onder de leiding van de Oblaten).
3. Geschreven teksten zijn vaak de neerslag van praktijkervaringen, zoals het boekje "Justicia Ambiental" daar een paar maanden geleden uitkwam.
Intussen is de CEPA-equipe die rond milieurechten werkt (Emilio, Angela, Silvana, Cesar) echter niet bij de pakken blijven zitten. Zo steunen zij voor het ogenblik:
- In Antequera de roep om drinkwater, desnoods met tankwagens. De bronnen droogden immers uit door de explotatie van de tinmijn.
- In Machacamarca de organisatie van een volksraadpleging betreffende een lokale mijnexplotatie.
- In Huanuni de eis dat het mijncentrum zou uitgeroepen worden tot een milieu-noodgebied (zoals voorgesteld werd een paar jaar geleden tijdes een internationale jeugdbijeenkomst alhier van de Vlaamse CATAPA-groep) en de controle van de eventuele bouw van een dijk voor mijnwaterzuivering.
- Samen met CORIDUP (organisatie van dorpen rond rivieren en meren die zich bedreigd voelen door de vervuiling van de mijnbouw), de opvolging van het audit (het meten van milieugevolgen) van de goudmijn Inti Raymi.
Gisteren kwam een boer van Chuquiña vertellen dat een van zijn koeien was afgedwaald, dronk uit een waterbekken bij de mijnberm, ter plaatse neerstuikte en stierf. Geregeld gaat het miijnpersoneel daar dode vogels oprapen. Cyanide... !? Gisteren en vandaag is de auto van CEPA ginds ter plaatse met mensen, om de nodige vaststellingen te doen...
4. Intussen heeft Bolivia opnieuw een datum om naartoe te leven: 7 december, al zou het wel eens kunnen dat, in het huidige klimaat van onzekerheid, het referendum dat de regering per decreet afkondigde voor die dag, (nog) niet zal kunnen doorgaan.
Op die zondag wil de regering van Evo Morales de nieuwe Grondwet aan de bevolking ter goedkeuring voorleggen. Meteen zouden een honderdtal subprefecten (die aan het hoofd staan van de provincies) gekozen worden en een tweehonderd provinciale raadsleden. La Paz en Cochabamba zouden dan ook een nieuwe prefect kiezen. De vorige werden immers bij het jongste referendum weggestemd, terwijl de andere prefecten, ook Luis Alberto Aguilar in Oruro, op post blijven.
Gisteren werd, in Santa Cruz, de Canadese Oblaat Padre Gerardo Leclaire, ten grave gedragen. Hij werd aangereden door een moto en stierf enkele uren later in het hospitaal. Meer dan veertig jaar stond hij ten dienste van volk en kerk in Bolivia. Danke, Gerardo.
Meer dan wie ook, geloofde hij in het belang van kleine acties an attenties voor de duizenden mensen waarmee hij contact hield.
Gezien zijn merkwaardige stipheid kwam hij, naar Boliviaanse normen, telkens overal te vroeg aan. Ook nu.
Gilberto Pauwels
ORURO Bolivia
Werken aan ontwikkeling kan niet meer zonder analyses en planning. En dat is maar goed ook. Maar toch blijven wij ook geloven in het effect van onophoudelijke druppeltjes en prikjes, waarbij elke gelegenheid die zich aandient, benut wordt. Druppeltjes kunnen immers woestijnen vruchtbaar maken, regelmatige prikjes leven in stand houden of tegenstand breken. En af en toe blijkt achteraf dat een of andere actie een vlammetje was dat een lont aanstak, met verstrekkende gevolgen.
Waar zijn we de laatste tijd met CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren), de
laatste tijd zoal mee bezig?
1. Vorige zaterdag bevoorbeeld, was ik op drie verschillende plaatsen op een vormingssessie.
- Op CEPA zelf waren 35 leden van sociale organisaties en rurale gemeenschappen bijeen, begeleid door Emilio en Angela, voor de cursus voor algemene politieke vorming. Deze keer ging het over de rechten van de inheemse volkeren.
- In ons vormingscentrum in Chuzekery waren 40 vrouwen (en enkele mannen) samen van ERA-Mujeres (Equipe voor Andesreflectie). Dit is een groep vrouwen die 14 jaar geleden gesticht werd in het Diocesaan Centrum voor Social Pastoraal door Carol Rocha. Samen met Limbert van CEPA, bracht ze deze keer een uitwisseling op gang rond leiderschap en productie.
- En meteen waren er, in de lokalen van Pastoral Social - Caritas, 30 onderwijzers bijeen voor nog een sessie van hun cursus over milieu-educatie. Het ging er vooral over praktische toepassingen in het klaslokaal.
- De dag ervoor was ik erbij toe een paar honderd kinderen van tien verschillende scholen aangekleed werden met een groene poncho van CEPA, als leden van een milieupatrouille. Met een fluitje in de hand zullen ze, in en rond de school, toezicht houden op het respect voor planten en dieren en het weggooien van afval.
- Volgende vrijdag organiseert Marcelo aan de universiteit een studiedag rond "Interculturaliteit en dekolonisering", een uitloper van een initiatief van de universiteit van Gent.
- Volgende zaterdag start in Chuzekery een nieuwe weekend-reeks Ecologische Dagen. De vorige Culturele Dagen-ciclus eindigde met meer dan veertig deelnemers.
Zo valt er elke week, en vooral elk weekend, wel iets te beleven.
2. Wat publicaties betreft, is er "Chiwanku" (De Merel), ons fladderblaadje, dat elke week wat nieuws brengt rond milieu en culturen. Maar er is meer.
Toen we een paar weken geleden boeken kochten op de Boekenbeurs in La Paz voor de bibiotheek, boden we er meteen onze eigen productie aan.
Vers van de pers zijn:
- Een tekst over Andesdansen en identiteit over gans de wereld, geschreven door een Oostenrijkse antropologe. De studie gebeurde hoofdzakelijk via Internet. Cyber-antropologie, zegt Eveline Rocha.
- Een publicatie over het dorp Salinas de Garci Mendoza, het levenswerk van Macedonio, een plaatselijke gepensioneerde onderwijzer.
Over Huari is een gelijkaardig boek bij de drukker, geschreven door Braulio, vanuit een rolstoel.
En eind deze week presenteren we in Iruma een boekje over het dorpje, bijeengeschreven door leraars en leerlingen van het college.
- In het Internationale Jaar van de Aardappel, mocht een boek over deze belangrijkste bijdrage van de Andes aan de voedselvoorziening op wereldschaal niet ontbreken. Het bevat dertien bijdragen, bijeengesprokkeld op een symposium dat CEPA onlangs rond dat tema organiseerde.
Een boekje waarin de boerengemeenschappen daarover zelf aan het woord komen, gaat volgende week naar de drukker.
- Samen met Pastoral Social - Caritas, hebben we de boekjes van Marcos Van Ryckeghem over bomen en serres heruitgegeven. Ook het handboekje voor groententeelt is opnieuw bij de drukker. Enkele jaren geleden werden daarvan reeds duizenden exemplaren verspreid.
- Een boek over het dagdagelijkse leven in Villa Sebastian Pagador, een migrantenwijk
met mensen van Oruro in Cochabamba (en parochie onder de leiding van de Oblaten).
3. Geschreven teksten zijn vaak de neerslag van praktijkervaringen, zoals het boekje "Justicia Ambiental" daar een paar maanden geleden uitkwam.
Intussen is de CEPA-equipe die rond milieurechten werkt (Emilio, Angela, Silvana, Cesar) echter niet bij de pakken blijven zitten. Zo steunen zij voor het ogenblik:
- In Antequera de roep om drinkwater, desnoods met tankwagens. De bronnen droogden immers uit door de explotatie van de tinmijn.
- In Machacamarca de organisatie van een volksraadpleging betreffende een lokale mijnexplotatie.
- In Huanuni de eis dat het mijncentrum zou uitgeroepen worden tot een milieu-noodgebied (zoals voorgesteld werd een paar jaar geleden tijdes een internationale jeugdbijeenkomst alhier van de Vlaamse CATAPA-groep) en de controle van de eventuele bouw van een dijk voor mijnwaterzuivering.
- Samen met CORIDUP (organisatie van dorpen rond rivieren en meren die zich bedreigd voelen door de vervuiling van de mijnbouw), de opvolging van het audit (het meten van milieugevolgen) van de goudmijn Inti Raymi.
Gisteren kwam een boer van Chuquiña vertellen dat een van zijn koeien was afgedwaald, dronk uit een waterbekken bij de mijnberm, ter plaatse neerstuikte en stierf. Geregeld gaat het miijnpersoneel daar dode vogels oprapen. Cyanide... !? Gisteren en vandaag is de auto van CEPA ginds ter plaatse met mensen, om de nodige vaststellingen te doen...
4. Intussen heeft Bolivia opnieuw een datum om naartoe te leven: 7 december, al zou het wel eens kunnen dat, in het huidige klimaat van onzekerheid, het referendum dat de regering per decreet afkondigde voor die dag, (nog) niet zal kunnen doorgaan.
Op die zondag wil de regering van Evo Morales de nieuwe Grondwet aan de bevolking ter goedkeuring voorleggen. Meteen zouden een honderdtal subprefecten (die aan het hoofd staan van de provincies) gekozen worden en een tweehonderd provinciale raadsleden. La Paz en Cochabamba zouden dan ook een nieuwe prefect kiezen. De vorige werden immers bij het jongste referendum weggestemd, terwijl de andere prefecten, ook Luis Alberto Aguilar in Oruro, op post blijven.
Gisteren werd, in Santa Cruz, de Canadese Oblaat Padre Gerardo Leclaire, ten grave gedragen. Hij werd aangereden door een moto en stierf enkele uren later in het hospitaal. Meer dan veertig jaar stond hij ten dienste van volk en kerk in Bolivia. Danke, Gerardo.
Meer dan wie ook, geloofde hij in het belang van kleine acties an attenties voor de duizenden mensen waarmee hij contact hield.
Gezien zijn merkwaardige stipheid kwam hij, naar Boliviaanse normen, telkens overal te vroeg aan. Ook nu.
Gilberto Pauwels
ORURO Bolivia
Monday, August 25, 2008
Boliviaans smeedwerk
Dag allen,
"We moeten het ijzer smeden terwijl het heet is", zou president Eva zijn naaste medewerkers toevertrouwd hebben. Bij het vertrouwensreferendum kreeg Evo Morales de steun van maar liefst meer dan tweederden van de bevolking. Dus wil men nu ook zo rap mogelijk ook de nieuwe Grondwet ter goedkeuring aan de bevolking voorleggen.
1. De uitslag van het referendum was veel positiever voor de regering dan wat de cijfers, die op de avond van het referendum de wereld werden ingestuurd, aangaven. Naarmate de gegevens van de rurale gebieden doorkwamen, steeg het percentage van de ja-stemmen voor de president en zijn vice, op nationaal vlak, van 61 % tot meer den 67 %, terwijl dat van de prefecten, die niet van de regeringspartij zijn, afnam. In Santa Cruz daalde het percentage van prefect Costas tot 59 %, terwijl de ja-stemmen voor Evo als president in datzelfde departament zelfs, zoals nooit tevoren, naar 40% stegen.
2. De prefecten van La Paz en Cochabamba, departamenten die met Santa Cruz de ontwikkelingsas van het land vormen, werden door de bevolking naar huis gestuurd. Er zullen dus nieuwe verkiezingen komen en de kans is groot dat de MAS-partij van Evo daarbij de lokale regering overneemt. De andere prefecten werden in hun ambt bevestigd; alleen die van Potosí (van de MAS) overschreed - zoals Evo - de tweederden meerderheid(79%).
3. De situatie van de prefect van Oruro is nog onzeker. Alberto Luis Aguilar (MAS) kreeg amper iets meer dan 50 % ja-stemmen, terwijl Evo in Oruro (zoals in El Alto) 83 % haalde. Er wordt nog volop getwist over de interpretatie van de normen om te beslissen of hij dan niet mag aanblijven.
Wat is er gebeurd?
- Zoals overal kreeg de MAS veel meer steun op het platteland dan in de stad. De meeste massamedia voerden vanaf het begin een sistematische campagne tegen de regering, ook in Oruro, vooral tegen het lokale bestuur. De stedelingen nemen het niet dat de prefectuur - traditioneel hun machtscentrum - nu steeds vol loopt met mensen in poncho en pollera.
- De prefect maakte een radicale keuze voor de autochtone bevolking en hun organisaties. In zoverre zelfs dat hij niet alleen proyecten opzette VOOR de campo, maar ook de uitvoering van zijn ontwikkelingsbeleid liet gebeuren DOOR mensen van de rurale gemeenschappen. Het gaat daarbij meestal om jonge afgestudeerden, zonder veel ervaring, met als gevolg dat de verwachte resultaten soms uitbleven. (Als ik hen vroeg hoe ze het stelden op hun werk, kreeg ik meerdere keren als antwoord: "We leren veel bij").
- Alberto Luis Aguilar is filosoof en antropoloog van vorming, met teoretische visies die niet aanvaard worden door de stedelingen en soms niet begrepen door de rurale bevolking.
De poltieke en technische aanpak liet te wensen over.
- De sociale conflicten met verscheidene doden worden hem in de schoenen geschoven.
(Na het conflict met de mijnwerkers van Huanuni in Caihuasi waarbij twee doden vielen enkele dagen voor het referendum, hebben nochtans daarna zowel mijnwerkers als campesinos de dirigenten afgestraft omdat ze op onverantwoordelijk wijze een gewelddadig conflict hadden veroorzaakt. Maar zoiets komt dan niet meer in het wereldnieuws).
- In de lokale MAS-partij bestaan twee strekkingen, die, in hun radikaalste vorm, zelfs hun steun aan de prefect ontzegden. De ene wil dat de partij socialistischer wordt en de andere wil een meer Indiaanse partij. Komt het dan toch tot verkiezingen voor een nieuwe prefect, dan zal de MAS (als er geen scheuringen komen), zeker winnen. Beiden strekkingen hebben hun kandidaten, maar nu is nog niet duidelijk wie de kandidaat zou leveren. Degelijke beslissing kan alleen Evo nemen.
- Vraag is of die interne spanning, die tegenstelling tussen socialisme en indigenisme, die zich nu in Oruro manifesteert, op de duur ook niet in de hele partij scherper zal worden. Voor het ogenblik is Evo - vakbondsleider van cocaboeren (Cochabamba) en van Aymara-oorsprong (Oruro)- de onbetwiste leider, die alles en iedereen samenhoudt. Luis Alberto echter is een mijnwerkerszoon van het Norte de Potosí, die toenadering vond tot de Andeswereld via zijn studies en sociaal werk in kerkverband.
4. Gisteren vergaderden de sociale organisaties met de regering in Cochabamba. Men wil hoe dan ook zo rap mogelijk tot een referendum komen over de Grondwet, desnoods via een decreet. Ook wil men verkiezingen uitschrijven voor departamentale raadsleden en subprefecten (en zo vanuit de rurale provincies de prefecten onder controle houden). Bovendien wil men de inkomsten van de gasverkoop breder verdelen (gemeenten, inheemse volkeren) en niet teruggeven wat de prefecten eisen.
Anderzijds kondigt de oppositie, via de regionale organisaties, vanaf morgen tal van radicale acties aan tegen de regering.....
Een paar dagen geleden waren we nog maar eens met een twintigtal mensen van CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) bijeen om rond dit alles van gedachten te wisselen, onder de leiding van Felipe Coronado (universiteit) en David Lazo (Radio Pio XII). Intussen gaat uiteraard het geplande werk rond milieu en intercultureel samenleven verder. Daarover wellicht de volgende keer.
Willens nillens maakt al wat we doen en laten, deel uit van dit smeedwerk van een nieuw Bolivia. Het ijzer staat vuurrood; van alle kanten vallen er klappen, soms zelfs mokerslagen. En nu maar hopen dat daarbij zo weinig mogelijk mensen brandwonden oplopen.
Met hartelijke groeten,
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
"We moeten het ijzer smeden terwijl het heet is", zou president Eva zijn naaste medewerkers toevertrouwd hebben. Bij het vertrouwensreferendum kreeg Evo Morales de steun van maar liefst meer dan tweederden van de bevolking. Dus wil men nu ook zo rap mogelijk ook de nieuwe Grondwet ter goedkeuring aan de bevolking voorleggen.
1. De uitslag van het referendum was veel positiever voor de regering dan wat de cijfers, die op de avond van het referendum de wereld werden ingestuurd, aangaven. Naarmate de gegevens van de rurale gebieden doorkwamen, steeg het percentage van de ja-stemmen voor de president en zijn vice, op nationaal vlak, van 61 % tot meer den 67 %, terwijl dat van de prefecten, die niet van de regeringspartij zijn, afnam. In Santa Cruz daalde het percentage van prefect Costas tot 59 %, terwijl de ja-stemmen voor Evo als president in datzelfde departament zelfs, zoals nooit tevoren, naar 40% stegen.
2. De prefecten van La Paz en Cochabamba, departamenten die met Santa Cruz de ontwikkelingsas van het land vormen, werden door de bevolking naar huis gestuurd. Er zullen dus nieuwe verkiezingen komen en de kans is groot dat de MAS-partij van Evo daarbij de lokale regering overneemt. De andere prefecten werden in hun ambt bevestigd; alleen die van Potosí (van de MAS) overschreed - zoals Evo - de tweederden meerderheid(79%).
3. De situatie van de prefect van Oruro is nog onzeker. Alberto Luis Aguilar (MAS) kreeg amper iets meer dan 50 % ja-stemmen, terwijl Evo in Oruro (zoals in El Alto) 83 % haalde. Er wordt nog volop getwist over de interpretatie van de normen om te beslissen of hij dan niet mag aanblijven.
Wat is er gebeurd?
- Zoals overal kreeg de MAS veel meer steun op het platteland dan in de stad. De meeste massamedia voerden vanaf het begin een sistematische campagne tegen de regering, ook in Oruro, vooral tegen het lokale bestuur. De stedelingen nemen het niet dat de prefectuur - traditioneel hun machtscentrum - nu steeds vol loopt met mensen in poncho en pollera.
- De prefect maakte een radicale keuze voor de autochtone bevolking en hun organisaties. In zoverre zelfs dat hij niet alleen proyecten opzette VOOR de campo, maar ook de uitvoering van zijn ontwikkelingsbeleid liet gebeuren DOOR mensen van de rurale gemeenschappen. Het gaat daarbij meestal om jonge afgestudeerden, zonder veel ervaring, met als gevolg dat de verwachte resultaten soms uitbleven. (Als ik hen vroeg hoe ze het stelden op hun werk, kreeg ik meerdere keren als antwoord: "We leren veel bij").
- Alberto Luis Aguilar is filosoof en antropoloog van vorming, met teoretische visies die niet aanvaard worden door de stedelingen en soms niet begrepen door de rurale bevolking.
De poltieke en technische aanpak liet te wensen over.
- De sociale conflicten met verscheidene doden worden hem in de schoenen geschoven.
(Na het conflict met de mijnwerkers van Huanuni in Caihuasi waarbij twee doden vielen enkele dagen voor het referendum, hebben nochtans daarna zowel mijnwerkers als campesinos de dirigenten afgestraft omdat ze op onverantwoordelijk wijze een gewelddadig conflict hadden veroorzaakt. Maar zoiets komt dan niet meer in het wereldnieuws).
- In de lokale MAS-partij bestaan twee strekkingen, die, in hun radikaalste vorm, zelfs hun steun aan de prefect ontzegden. De ene wil dat de partij socialistischer wordt en de andere wil een meer Indiaanse partij. Komt het dan toch tot verkiezingen voor een nieuwe prefect, dan zal de MAS (als er geen scheuringen komen), zeker winnen. Beiden strekkingen hebben hun kandidaten, maar nu is nog niet duidelijk wie de kandidaat zou leveren. Degelijke beslissing kan alleen Evo nemen.
- Vraag is of die interne spanning, die tegenstelling tussen socialisme en indigenisme, die zich nu in Oruro manifesteert, op de duur ook niet in de hele partij scherper zal worden. Voor het ogenblik is Evo - vakbondsleider van cocaboeren (Cochabamba) en van Aymara-oorsprong (Oruro)- de onbetwiste leider, die alles en iedereen samenhoudt. Luis Alberto echter is een mijnwerkerszoon van het Norte de Potosí, die toenadering vond tot de Andeswereld via zijn studies en sociaal werk in kerkverband.
4. Gisteren vergaderden de sociale organisaties met de regering in Cochabamba. Men wil hoe dan ook zo rap mogelijk tot een referendum komen over de Grondwet, desnoods via een decreet. Ook wil men verkiezingen uitschrijven voor departamentale raadsleden en subprefecten (en zo vanuit de rurale provincies de prefecten onder controle houden). Bovendien wil men de inkomsten van de gasverkoop breder verdelen (gemeenten, inheemse volkeren) en niet teruggeven wat de prefecten eisen.
Anderzijds kondigt de oppositie, via de regionale organisaties, vanaf morgen tal van radicale acties aan tegen de regering.....
Een paar dagen geleden waren we nog maar eens met een twintigtal mensen van CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) bijeen om rond dit alles van gedachten te wisselen, onder de leiding van Felipe Coronado (universiteit) en David Lazo (Radio Pio XII). Intussen gaat uiteraard het geplande werk rond milieu en intercultureel samenleven verder. Daarover wellicht de volgende keer.
Willens nillens maakt al wat we doen en laten, deel uit van dit smeedwerk van een nieuw Bolivia. Het ijzer staat vuurrood; van alle kanten vallen er klappen, soms zelfs mokerslagen. En nu maar hopen dat daarbij zo weinig mogelijk mensen brandwonden oplopen.
Met hartelijke groeten,
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
Tuesday, August 12, 2008
Koorddansen.
Amigos/os todas/os,
Zaterdagavond. Morgen is het zover. In gans Bolivia wordt een soort vertrouwensreferendum gehouden waarbij zowel president Evo Mirales en zijn vice, als acht van de negen prefecten, die aan het hoofd staan van een departament, hun beleid laten evalueren door de bevolking. Er zullen koppen vallen. Ook de president doet daarbij aan koorddansen, maar dan wel op een stevige, starkgespannen kabel, terwijl de meeste prefecten het moeten doen op een slappe koord, zelfs die van de MAS-partij.
1. Waar komt dit referendun vandaan?
Het is president Evo zelf die het enkele maanden geleden aanvroeg, toen hij ten aanzien van enkele prefecten wou bewijzen op een stevige volkssteun te kunnen rekenen. Het voorstel werd wettelijk goedgekeurd door de MAS-partij (volksvertegenwoordgers), maar in de senaat (PODEMOS- oppositie) werd het bevroren. Op een bepaald momnet dachten die laatsten Evo te kunnen strikken en keurden het wetsvoorstel onverwacht dan toch goed. Het feit dat daarna velen van de oppositie alsnog probeerden het referendum te verhinderen, laat zien dat Evo wel eens zijn slag zou kunnen thuishalen en versterkt uit de strijd kan komen. Hoeveel staatshoofden in de hele wereld zouden het zich kunnen veroorloven voor te stellen op te stappen als dat 53% van de bevolking dat vraagt(procent waarmee Morales de presidentsverkiezingen won)?
2. Waarom dan de jongste sociale onlusten?
Enkele dagen geleden vielen er bij het opruimen van een wegversperring door de politie twee doden en een reeks gewonden. Om hun eis voor een nieuwe pensioenswet kracht bij te zetten, hadden de mijnwerkers van Huanuni een blokkade georganiseerd op de weg tussen Oruro en Cochabamba en dreigden daarbij met dinamiet een brug op te blazen. De politie kwam tussen. Hoe de slachtsoffers vielen, - iets wat de regering hoe dan ook wou vermijden - , zal eens te meer wellicht nooit uitgeklaard worden.
Andere organisaties en de onderwijzers voerden tal van acties met dezelfde eis. Gehandikapten eisen een jaarlijkse toelage (zoals schoolkinderen en ouderlingen toegewezen kregen). Regionale organisties eisen een hoger percentage op van de inkomsten voor gas en petroleum,...
Het lijkt wel een eigenaardig trekje van de Boliviaanse politiek (...openlijker dan elders). Als de regering bij verkiezingen ruste en stemmen nodig heeft, maken sociale groeperingen gebruik van dit "moment van kwetsbaarheid" om hun groepseisen naar voren te schuiven. Men verliest daarbij wel eens andere verderreikende gevolgen en de vraag of er wel betere alternatieven zijn, uit het oog.
3. Waar gaat het dan eigenlijk om?
Niet over de vraag of Bolivia als dan niet verder moet decentralizeren. Daar is iedereen het over eens. Het gaat er om te beslissen welke vorm van autonomie de verschillende regionen kunnen krijgen. Wordt het de viervoudige autonomie-structuur, zoals die in de nieuwe grondwet is voorzien (departement, regio, etnisch-culturele samenlevingen, gemeentes)? Of breekt de verregaande (neoliberale) departamentale autonomie (federalisering?) door, die men vanuit het Oosten van het land probeert af te dwingen?
4. Gaat het dan alleen maar om een Oost(laagland)-West(hoogland)-tegenstelling?
Bijlange niet. In alle departementen is de tegenstelling van de stad vs. rurale gebieden en marginale stadwijken aangescherpt. Mensen en groepen staan tegenover mekaar op basis van hun afkomst (etnisch) en/of levenswijze (cultureel). De tot nu toe dominante blanke samenleving ervaart dit als een bedreiging, terwijl de sinds eeuwen Indiaanse "excluidos" het als een kans op bevrijding aanvoelen.
5. Is dit een nieuw gegeven?
Helemaal niet. Het gaat om een vijf eeuwen oude conflict, sinds de Conquista. Maar vooral wat vijftig jaar geleden gebeurde, komt nu - bewust, maar vooral onbewust en opuitgesproken - bovendrijven. In 1952 kende Bolivia een Agrarisch Revolutie. De Indiaanse gemeeschappen kregen meer inspraak (dankzij algemeen stemrecht en onderwijs); er kwam meer staatscontrole op de natuurlijke hulpbronnen (nationalisatie van de mijnen) en een hervorming van het grondbeleid (verdeling van de gronden onder de landarbeiders van de haciendas). Eigenlijk streeft de huidige regering diezelfde grote doelstellingen na. Onvermijdelijk stuit zoiets op tegenstand. Zoiets hoeft niet noodzakelijk tot geweld te leiden en de grote uitdaging is nu precies dit te verhinderen. Maar de herinneringen uit het verleden zijn nog niet vergeelt, de wonden niet geheeld.
6. Brengt het referendum daarvoor een oplossing?
Eigenlijk niet. Het gaat alleen maar om een krachtmeting. Het zal hooguit aan de ene of de andere kant wat gewicht in de schaal leggen en zo bepaalde tegenstellingen afzwakken of aanscherpen. Op basis van deze ecografie moeten we straks verder.
Welk samenlevingsmodel willen we? Dat is nu de centrale vraag, die een antwoord moet krijgen in....een volgende referendum. Als dit er komt. Dan zal de bevolking zich erover uitspreken of de door de Asamblea Constituyente voorgestelde grondwet rechtsgeldig wordt.
Maar zover zijn we nog niet.
Gilberto Pauwels
Monday, June 2, 2008
Kerk (z)onder vuur.
Amigos todos,
De Boliviaanse kerk - vooral dan haar leiders - worden bestookt met het verwijt dat "optie voor de armen" te hebben verloochend en zich aan de kant van de rijken te hebben geschaard. Zijn van de vurige tongen van Pinksteren slechts waakvlammetjes overgebleven zijn, vraagt men zich af. Wat is er aan de hand?
1. Aanleiding daartoe zijn twee feiten die met kardinaal Julio Terrazas, als vertegenwoordiger van de kerk, verband houden. In een zondagspreek vroeg hij om bewijzen voor het bestaan van slavernij in de latifundia. En op 4 mei nam hij openlijk deel aan het door de regering onwettig verklaarde referendum over autonomie-statuten voor Santa Cruz. Beide feiten worden beschouwd als een onverbloemde steun voor de lokale oligarchie, tegen de door de volksorganisaties gesteunde regeringspolitiek in.
2. De oorzaken voor deze wending in de visie van het volk op de kerk liggen echter dieper. De kerk heeft geen bezwaar tegen het feit dat in de nieuwe grondwet de scheiding tussen kerk en staat verder wordt doorgetrokken, ook al weet ze dat ze daarbij voorrechten zal moeten prijsgeven. Maar toch neemt zij een wat krampachtige, verdedigende houding aan ten opzichte van het huidige veranderingsproces. Ze vreest blijkbaar aan invloed te zullen verliezen. Ze weet dat haar inbreng in de samenleving, niet alleen op het vlak van onderwijs en sociale dienstverlening, maar zelfs van zingeving en morele motivering, aan belang zal inboeten. Deze bekommernis verhindert dat haar leiders oog hebben voor het feit dat de zaden van bevrijding, van de strijd voor gerechtigheid en tegen uitsluiting, die de kerk zelf mee heeft gezaaid, in goede aarde zijn gevallen, groeiden en nu vruchten dragen. Sommigen van die gewassen beschouwen ze nu als uitwassen, als onkruid. De kerk is bang zich daarin de verstrikken en zo te verstikken. En dus blijft ze op afstand.
3. De kerk is daarom bang van haar eigen verleden, niet alleen van haar koloniale herkomst, die nu telkens opnieuw wordt opgerakeld, maar ook van recente teksten en documenten met sociale inslag. De toespraken van Juan Pablo II, die precies 20 jaar geleden in Bolivia was, werden bij de herdenking daarvan bezonder weinig aangehaald, net nu min als de eigen pastorale brieven over gronden en water of zelfs de conclusies van de regionale bisschoppenvergadering in Aparecida (Brazilië) van een jaar geleden.
4. De hierarchie vreest dat, gezien de huidige situiatie, de spanningen met basisgroepen binnen de eigen kerk zullen toenemen. Ze is beducht voor de kritiek en de aanvallen van andere christelijke kerkgemeenschappen en religieuze groepen. Ze is er niet op voorbereid te dialogeren met de religieuze beleving van de Andesvolkeren en andere autochtone bevolkingsgroepen, waarvan ze steeds gedacht heeft dat het alleen maar wat resten waren van oude gebruiken die wel vanzelf zouden verdwijnen. Zij komt er moeilijk toe haar monopolie-positie vrij te geven. Andes-rituelen vervangen steeds meer katholieke vieringen en ook de evangelische kerken krijgen een rol toebedeeld bij het maatschappelijke debat.
5. De kerk ziet met lede ogen aan hoe sociale, culturele en etnisch bewegingen steeds meer de plak zwaaien, vaak zelfs onder de leiding van mensen, die ze zelf heeft gevormd, maar nu niet langer refereren naar een religieuze motivatie voor hun inzet. Zij voelt zich verlaten en diezelfde mensen voelen zich door de kerk in de steek gelaten.
6. En toch. Een kerkgemeenschap, waarin een tot stervens toe gefolterde mens tot de Allerhoogste verheven is, hoeft niet bang te zijn, als ze maar trouw blijft aan de boodschap en de opdracht die daaruit voortvloeit. Ze heeft dan immers niks te verliezen.
7. De kerk kan en zal ongetwijfeld een belangrijke rol blijven spelen in de pacificatie van het land, waar groeiende tendenzen tot minachting en uitsluiting van als minderwaardig beschouwde bevolkingsgroepen, terecht als racistisch bestempeld worden. Haar inbreng zal echter pas dan authentiek zijn als de band tussen pacificatie, gerechtigheid en gelijkheid in ere gehouden wordt. De kerk en haar leiders, moeten nu met concrete gebaren het bewijs leveren dat zij de "optie voor de armen" niet hebben verloochend. Dit houdt in dat zij alleen maar bang mogen zijn van zichzelf, van gebrek aan vlammende verontwaardiging waar fundamentele rechten van personen en volkeren geschonden worden.
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
De Boliviaanse kerk - vooral dan haar leiders - worden bestookt met het verwijt dat "optie voor de armen" te hebben verloochend en zich aan de kant van de rijken te hebben geschaard. Zijn van de vurige tongen van Pinksteren slechts waakvlammetjes overgebleven zijn, vraagt men zich af. Wat is er aan de hand?
1. Aanleiding daartoe zijn twee feiten die met kardinaal Julio Terrazas, als vertegenwoordiger van de kerk, verband houden. In een zondagspreek vroeg hij om bewijzen voor het bestaan van slavernij in de latifundia. En op 4 mei nam hij openlijk deel aan het door de regering onwettig verklaarde referendum over autonomie-statuten voor Santa Cruz. Beide feiten worden beschouwd als een onverbloemde steun voor de lokale oligarchie, tegen de door de volksorganisaties gesteunde regeringspolitiek in.
2. De oorzaken voor deze wending in de visie van het volk op de kerk liggen echter dieper. De kerk heeft geen bezwaar tegen het feit dat in de nieuwe grondwet de scheiding tussen kerk en staat verder wordt doorgetrokken, ook al weet ze dat ze daarbij voorrechten zal moeten prijsgeven. Maar toch neemt zij een wat krampachtige, verdedigende houding aan ten opzichte van het huidige veranderingsproces. Ze vreest blijkbaar aan invloed te zullen verliezen. Ze weet dat haar inbreng in de samenleving, niet alleen op het vlak van onderwijs en sociale dienstverlening, maar zelfs van zingeving en morele motivering, aan belang zal inboeten. Deze bekommernis verhindert dat haar leiders oog hebben voor het feit dat de zaden van bevrijding, van de strijd voor gerechtigheid en tegen uitsluiting, die de kerk zelf mee heeft gezaaid, in goede aarde zijn gevallen, groeiden en nu vruchten dragen. Sommigen van die gewassen beschouwen ze nu als uitwassen, als onkruid. De kerk is bang zich daarin de verstrikken en zo te verstikken. En dus blijft ze op afstand.
3. De kerk is daarom bang van haar eigen verleden, niet alleen van haar koloniale herkomst, die nu telkens opnieuw wordt opgerakeld, maar ook van recente teksten en documenten met sociale inslag. De toespraken van Juan Pablo II, die precies 20 jaar geleden in Bolivia was, werden bij de herdenking daarvan bezonder weinig aangehaald, net nu min als de eigen pastorale brieven over gronden en water of zelfs de conclusies van de regionale bisschoppenvergadering in Aparecida (Brazilië) van een jaar geleden.
4. De hierarchie vreest dat, gezien de huidige situiatie, de spanningen met basisgroepen binnen de eigen kerk zullen toenemen. Ze is beducht voor de kritiek en de aanvallen van andere christelijke kerkgemeenschappen en religieuze groepen. Ze is er niet op voorbereid te dialogeren met de religieuze beleving van de Andesvolkeren en andere autochtone bevolkingsgroepen, waarvan ze steeds gedacht heeft dat het alleen maar wat resten waren van oude gebruiken die wel vanzelf zouden verdwijnen. Zij komt er moeilijk toe haar monopolie-positie vrij te geven. Andes-rituelen vervangen steeds meer katholieke vieringen en ook de evangelische kerken krijgen een rol toebedeeld bij het maatschappelijke debat.
5. De kerk ziet met lede ogen aan hoe sociale, culturele en etnisch bewegingen steeds meer de plak zwaaien, vaak zelfs onder de leiding van mensen, die ze zelf heeft gevormd, maar nu niet langer refereren naar een religieuze motivatie voor hun inzet. Zij voelt zich verlaten en diezelfde mensen voelen zich door de kerk in de steek gelaten.
6. En toch. Een kerkgemeenschap, waarin een tot stervens toe gefolterde mens tot de Allerhoogste verheven is, hoeft niet bang te zijn, als ze maar trouw blijft aan de boodschap en de opdracht die daaruit voortvloeit. Ze heeft dan immers niks te verliezen.
7. De kerk kan en zal ongetwijfeld een belangrijke rol blijven spelen in de pacificatie van het land, waar groeiende tendenzen tot minachting en uitsluiting van als minderwaardig beschouwde bevolkingsgroepen, terecht als racistisch bestempeld worden. Haar inbreng zal echter pas dan authentiek zijn als de band tussen pacificatie, gerechtigheid en gelijkheid in ere gehouden wordt. De kerk en haar leiders, moeten nu met concrete gebaren het bewijs leveren dat zij de "optie voor de armen" niet hebben verloochend. Dit houdt in dat zij alleen maar bang mogen zijn van zichzelf, van gebrek aan vlammende verontwaardiging waar fundamentele rechten van personen en volkeren geschonden worden.
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
Friday, May 23, 2008
Kruispunt of kruisweg voor Bolivia?
Dag Elkeen,
Kan Bolivia nog wel kiezen welke richting het uit wil? Slaat elke regio zijn eigen weg in? Of denderen we met zijn allen, zonder remmen, op een afgrond af? Daarover hadden we het gisterennamiddag in CEPA met twintig mensen, eigen volk en wat genodigden.
1. Op 4 mei keurde de bevolking van het departament Santa Cruz, onwettelijk naar massaal (85%), zijn statuten voor zelfbestuur goed. Zo beweert men. Wie op die dag via TV min of meer wou weten wat er aan de hand was in Santa Cruz, moest eigenlijk naar drie soorten zenders tegelijk kijken.
- De buitenlandse stations waren op zoek naar gewelddaden, maar konden slechts hier en daar wat schermutselingen vastleggen. Zij waren er van uitgegaan dat Bolivia aan de rand van een burgeroorlog stond.
- De regionale en antiregeringszenders wilden vooral tonen hoe normaal en massaal het referendum verliep en hadden vooral oog voor de uitslag. Maar welke waarde heeft een volksraadpleging die onder controle van alleen maar ja-stemmers gebeurt?
- Het geregingsgezinde kanaal focuste op fraude, het grote aantal niet-stemmers (39 % van de ingeschrevenen), de nee-stemmers (13 %) en de protesten van honderduizenden Bolivianen die in andere grote steden betoogden tegen wat men als aan onwettige afscheuringsactie beschouwde. Maar de herbevestiging van de roep tot autonomie kon men niet loochenen.
Dus: iedereen kreeg ten dele gelijk en blijft dus op zijn standpunt.
2. Maar dit alles lijkt nu wel oud nieuws. Er zijn immer nog drie regionale referendums over autonomie in de maak (Beni, Pando en Tarija) en drie nationale, betreffende:
- de goedkeuring van de Nieuwe Grondwet
- de vraag hoeveel hectares men in Bolivia privé mag bezitten. 5000 of 10.000 ha?
- en nu ook nog de vertrouwensstemming over de president, zijn vice en de prefecten (gouverneurs) van de negen departementen. Als een groter aantal mensen hen wegstemmen dan de voorkeur die zij bij bij hun verkiezing kregen, worden ze naar huis gestuurd. Voor Evo zal dat wel geen probleem vormen (trouwens, hoe dan ook, bij nieuwe verkiezingen zou hij toch opnieuw winnen), maar voor de meeste prefecten betekent dit koorddansen. De inzet van deze permanente krachtmetingen is het nieuwe Bolivia (en zijn grondbeleid) dat de Grondwetgevende Vergadering heeft uitgetekend.
3. Bolivia lijkt voor een driesprong te staan:
- Ofwel opteert men voor dialoog en een groot sociaal akkoord, waarbij iedereen inlevert.
- Ofwel komt het tot een confrontatie, die in mindere of meerdere mate gewelddadig kan zijn.
- Ofwel valt Bolivia zonder slag of stoot uiteen en gaat elk deelgebied zijn eigen weg.
Het zou wel eens kunnen dat we tot een combinatie van de drie komen: beperkte confrontaties die tot gesprekken leiden waarbij men, om erger te vermijden, een zekere graad van zelfbestuur erkent. De vraag is welk maatschappelijk model daarbij de overhand haalt. Komt het tot alleen maar wat aanpassingen aan de bestaande Grondwet of wordt de nieuwe Grondwet (op basis van fundamentele rechten en respect voor culturele eigenheden) dan toch grotendeels uit de brand gered?
4. Tal van voorwaarden en factoren zullen daarbij een rol spelen, zoals bevoorbeeld:
- Het huidige veranderingsproces is onomkeerbaar. De participatie van de vroeger uitgesloten inheemse meerderheidsgroepen kan niet meer ongedaan gemaakt worden.
- Voor het ogenblik bestaat er geen alternatief voor president Evo Morales. Hij alleen kan nu voor een relatieve sociale rust zorgen, in tijden van grote prijsstijgingen voor basisproducten en -diensten, die slechts ten dele door hogere inkomsten worden opgevangen.
- De afhankelijkheid van externe invloeden blijft groot, en dit niet alleen van de wereldeconomie en -politiek, maar ook van de grillen van de natuur en de klimaatsveranderingen.
- Het gaat niet alleen om economische welvaart, maar ook om erkenning, waardering, identiteit, "iemand" worden in de samenleving. Daarvoor is men tot op niet geringe hoogte tot economische offers bereid.
- De regering van Evo Morales heeft haar beperkingen en maakte fouten. Men bleef tezeer afhankelijk van tegendraadse ambtenaren en moest teveel mensen zonder de nodige vorming en ervaring inschakelen. Had men niet eerst veranderingen moeten doordrukken, om die pas nadien in een Grondwet te gieten? Heeft men de rechtmatige roep voor autonomie, waarop men een eigen antwoord heeft, niet te zeer in handen van de oppositie gelaten?
- De ontevredenheid onder de middenklasse zwelt aan.
- Onder de autochtone bevolkingsgroepen leeft - veeleer onbewust - de zekerheid dan men het land in handen heeft. Daarbij staat men als één man achter Evo. Als hij morgen wil dat de wegen met miljoenen stenen bezaaid worden, dan komen die er. De mogelijke gevolgen daarvan raken hen het minst.
5. Intussen gaat het werk in CEPA verder, onafhankelijk maar dan toch betrokken bij het huidige veranderingsproces.
- Aan de elfde "Feria de la Biodiversidad" op de plaza van Oriuro, namen meer dan 20 rurale onderwijsinstellingen deel. Alles stond in het teken van het Internationale Jaar van de Aardappel".
- De Landbouwfaculteit van de Universiteit van Oruro, kende CEPA een "decoratie voor bewezen diensten" toe, op voorstel van de pas opgerichte Afdeling voor Duurzame Rurale Ontwikkeling. Daarmee oogsten wij wat Marcos van Ryckeghem, als Oblaat - agronoom, gedurende zovele jaren heeft gespit, bemest en gezaaid.
- Deze week stuurden we 14 afstuderende antropologen uit voor opzoekings- en promotiewerk, gedurende enkele weken, in de Casas de Cultura van 7 Andesdorpen (Aymara, Quechua en Uru).
- Na een lange strijd komt dan toch een milieu-audit van de goudmijn Inti Raymi op gang. De Universiteit van La Paz (UMSA) werd tot "fiscal" aangesteld, maar ook de betrokken rurale gemeenschappen (georganiseerd in CORIDUP) zullen een oogje in het zeil houden.
Wat men zeker niet kan zeggen is dat het Bolivia aan dynamiek ontbreekt...
Gilberto Pauwels
Oruro - Bolivia
Kan Bolivia nog wel kiezen welke richting het uit wil? Slaat elke regio zijn eigen weg in? Of denderen we met zijn allen, zonder remmen, op een afgrond af? Daarover hadden we het gisterennamiddag in CEPA met twintig mensen, eigen volk en wat genodigden.
1. Op 4 mei keurde de bevolking van het departament Santa Cruz, onwettelijk naar massaal (85%), zijn statuten voor zelfbestuur goed. Zo beweert men. Wie op die dag via TV min of meer wou weten wat er aan de hand was in Santa Cruz, moest eigenlijk naar drie soorten zenders tegelijk kijken.
- De buitenlandse stations waren op zoek naar gewelddaden, maar konden slechts hier en daar wat schermutselingen vastleggen. Zij waren er van uitgegaan dat Bolivia aan de rand van een burgeroorlog stond.
- De regionale en antiregeringszenders wilden vooral tonen hoe normaal en massaal het referendum verliep en hadden vooral oog voor de uitslag. Maar welke waarde heeft een volksraadpleging die onder controle van alleen maar ja-stemmers gebeurt?
- Het geregingsgezinde kanaal focuste op fraude, het grote aantal niet-stemmers (39 % van de ingeschrevenen), de nee-stemmers (13 %) en de protesten van honderduizenden Bolivianen die in andere grote steden betoogden tegen wat men als aan onwettige afscheuringsactie beschouwde. Maar de herbevestiging van de roep tot autonomie kon men niet loochenen.
Dus: iedereen kreeg ten dele gelijk en blijft dus op zijn standpunt.
2. Maar dit alles lijkt nu wel oud nieuws. Er zijn immer nog drie regionale referendums over autonomie in de maak (Beni, Pando en Tarija) en drie nationale, betreffende:
- de goedkeuring van de Nieuwe Grondwet
- de vraag hoeveel hectares men in Bolivia privé mag bezitten. 5000 of 10.000 ha?
- en nu ook nog de vertrouwensstemming over de president, zijn vice en de prefecten (gouverneurs) van de negen departementen. Als een groter aantal mensen hen wegstemmen dan de voorkeur die zij bij bij hun verkiezing kregen, worden ze naar huis gestuurd. Voor Evo zal dat wel geen probleem vormen (trouwens, hoe dan ook, bij nieuwe verkiezingen zou hij toch opnieuw winnen), maar voor de meeste prefecten betekent dit koorddansen. De inzet van deze permanente krachtmetingen is het nieuwe Bolivia (en zijn grondbeleid) dat de Grondwetgevende Vergadering heeft uitgetekend.
3. Bolivia lijkt voor een driesprong te staan:
- Ofwel opteert men voor dialoog en een groot sociaal akkoord, waarbij iedereen inlevert.
- Ofwel komt het tot een confrontatie, die in mindere of meerdere mate gewelddadig kan zijn.
- Ofwel valt Bolivia zonder slag of stoot uiteen en gaat elk deelgebied zijn eigen weg.
Het zou wel eens kunnen dat we tot een combinatie van de drie komen: beperkte confrontaties die tot gesprekken leiden waarbij men, om erger te vermijden, een zekere graad van zelfbestuur erkent. De vraag is welk maatschappelijk model daarbij de overhand haalt. Komt het tot alleen maar wat aanpassingen aan de bestaande Grondwet of wordt de nieuwe Grondwet (op basis van fundamentele rechten en respect voor culturele eigenheden) dan toch grotendeels uit de brand gered?
4. Tal van voorwaarden en factoren zullen daarbij een rol spelen, zoals bevoorbeeld:
- Het huidige veranderingsproces is onomkeerbaar. De participatie van de vroeger uitgesloten inheemse meerderheidsgroepen kan niet meer ongedaan gemaakt worden.
- Voor het ogenblik bestaat er geen alternatief voor president Evo Morales. Hij alleen kan nu voor een relatieve sociale rust zorgen, in tijden van grote prijsstijgingen voor basisproducten en -diensten, die slechts ten dele door hogere inkomsten worden opgevangen.
- De afhankelijkheid van externe invloeden blijft groot, en dit niet alleen van de wereldeconomie en -politiek, maar ook van de grillen van de natuur en de klimaatsveranderingen.
- Het gaat niet alleen om economische welvaart, maar ook om erkenning, waardering, identiteit, "iemand" worden in de samenleving. Daarvoor is men tot op niet geringe hoogte tot economische offers bereid.
- De regering van Evo Morales heeft haar beperkingen en maakte fouten. Men bleef tezeer afhankelijk van tegendraadse ambtenaren en moest teveel mensen zonder de nodige vorming en ervaring inschakelen. Had men niet eerst veranderingen moeten doordrukken, om die pas nadien in een Grondwet te gieten? Heeft men de rechtmatige roep voor autonomie, waarop men een eigen antwoord heeft, niet te zeer in handen van de oppositie gelaten?
- De ontevredenheid onder de middenklasse zwelt aan.
- Onder de autochtone bevolkingsgroepen leeft - veeleer onbewust - de zekerheid dan men het land in handen heeft. Daarbij staat men als één man achter Evo. Als hij morgen wil dat de wegen met miljoenen stenen bezaaid worden, dan komen die er. De mogelijke gevolgen daarvan raken hen het minst.
5. Intussen gaat het werk in CEPA verder, onafhankelijk maar dan toch betrokken bij het huidige veranderingsproces.
- Aan de elfde "Feria de la Biodiversidad" op de plaza van Oriuro, namen meer dan 20 rurale onderwijsinstellingen deel. Alles stond in het teken van het Internationale Jaar van de Aardappel".
- De Landbouwfaculteit van de Universiteit van Oruro, kende CEPA een "decoratie voor bewezen diensten" toe, op voorstel van de pas opgerichte Afdeling voor Duurzame Rurale Ontwikkeling. Daarmee oogsten wij wat Marcos van Ryckeghem, als Oblaat - agronoom, gedurende zovele jaren heeft gespit, bemest en gezaaid.
- Deze week stuurden we 14 afstuderende antropologen uit voor opzoekings- en promotiewerk, gedurende enkele weken, in de Casas de Cultura van 7 Andesdorpen (Aymara, Quechua en Uru).
- Na een lange strijd komt dan toch een milieu-audit van de goudmijn Inti Raymi op gang. De Universiteit van La Paz (UMSA) werd tot "fiscal" aangesteld, maar ook de betrokken rurale gemeenschappen (georganiseerd in CORIDUP) zullen een oogje in het zeil houden.
Wat men zeker niet kan zeggen is dat het Bolivia aan dynamiek ontbreekt...
Gilberto Pauwels
Oruro - Bolivia
Monday, May 5, 2008
Leven in verscheidenheid
Amigos nuestros,
Diversiteit is een rijkdom, zo wordt tegenwoordig vaak beweerd. Het is zelfs een van de basisprincipes van ons CEPA (Centro de Ecología y Pueblos Andinos), zowel wat de culturele als de bio-diversitiet betreft. Dagdagelijks samenleven in verscheidenheid, blijkt echter niet altijd zo gemakkelijk.
1. De langverwachte (of gevreesde) dag is nabij: 4 mei. Volgende zondag wordt in het departament Santa Cruz een referendum gehouden, waarbij de statuten voor autonomie aan de
bevolking ter goedkeuring worden voorgelegd. Dit referendum is door de centrale regering van Evo Morales onwettig verklaard, want de organisatie ervan is niet gebeurd in overeenstemming met de grondwet. Vooral twee gevaren bedreigen dit gebeuren: 1. dat hierbij Bolivia feitelijk uit mekaar valt; 2. dat dit gepaard gaat met uitbarstingen van geweld.
2. Dat het bestuur van het land gedecentraliseerd moet worden, daar is iedereen het over eens. Er zijn verscheidene vormen van autonomie in de maak: regionale, departamentale, etnisch-culturele en gemeentelijke. Het twistpunt is dat men vindt dat dit niet op deze manier en onder de leiding van deze mensen (de oligarchie van Santa Cruz) kan gebeuren. Een brede volkslaag in Santa Cruz verzet zich dan ook tegen dit referendum en zegt niet te zullen deelnemen. Het conflict is dus niet alleen met de westelijke hoogvlakte, maar is ook in Santa Cruz zelf aanwezig. In gans het land zijn dezer dagen tal van manifestaties aangekondigd voor de eenheid van het land en voor de vrede. Velen zijn akkoord met meer zelfbestuur, vrijwel niemand met afsplitsing van Bolivia.
3. Met de organisatie van dit autonomie-referendum heeft men alvast reeds bekomen dat het nationale referendum voor de goedkeuring van de nieuwe grondwet wordt uitgesteld. Na 4 mei hoopt men de uitslag van de volksraadpleging te kunnen aanwenden om dit project naar de prullemand te verwijzen en zo een van de grootste betrachtingen van de regering van Evo Morales ongedaan te maken. Liever baas blijven desnoods alleen maar in het Oosten van het land, dan een nieuw Bolivia te laten geboren worden, dit is wat de rijke-blanke minderheid in Santa Cruz, daarin gesteund door buitenlandse belangen, verkiest.
4. Normaal zal volgende zondag alles rustig verlopen. Internationale organisaties willen het referendum geen legaal karakter geven, door waarnemers te sturen. De volksorganisties worden door de regering aangemaand geen mensen naar Santa Cruz te sturen. Er zijn haarden van regeringsgezind verzet (San Julian, Yapacani, Plan 3000), maar als het dan toch tot geweld zou komen, dan zal dit eerder zijn oorsprong vinden in radicale minderheidsgroepen (het neonazisme is Santa Cruz), misdaadbendes of ophitsing door massa-media (TV, radio). Volgende zondag en maandag komt Bolivia, hoe dan ook, in het wereldnieuws.
5. Intercultureel samenleven op basis van gelijkwaardigheid, daar komt het nu op aan. Verschillen kunnen daarbij geaccentueerd of weggemoffeld worden. Dat viel me op, een paar weken geleden, tijdens een symposium met enkele mensen van El Alto (La Paz) en van Oruro. De tegenstellingen tussen de Andeswereld en de "dominante" samenleving werden in geuren en kleueren uiteengezet, maar het verschil tussen beide plaatsen kwam gewoon niet ter sprake. El Alto is een jonge stad met een bevolking die overwegend uit de Aymara-dorpen overkwam. Oruro is een oude mijnstad die ook stilaan door mensen uit de omliggende dorpen (Aymara en Quechua) wordt omsingeld en ingepalmd. In El Alto voert men een defensief anti-discours (zoals 10-20 jaar geleden in Oruro) tegen de "anderen" die daarnaast in het lager gelegen La Paz wonen. Hier in Oruro is, zonder veel woorden maar met een onstuitbaar economisch en politiek overwicht, een onopvallende overname van de stad aan de gang door de autochtone bevolking. Op beide plaatsen is men een nieuwe identiteit aan het uitbouwen. De Andesvolkeren veroveren de steden.
6. Dat mensen uit El Alto en Oruro samen rond de tafel gaan zitten om over hun gemeenschappelijke problemen uit te wisselen is een nieuw gerbeuren, waar muziek in zit. Het was mogelijk dank zij Koen De Munter, die sinds enkele jaren antropologisch onderzoek verricht in El Alto, de resultaten daarvan in boekvorm (uitgegeven door CEPA) ter beschikking stelde van de betrokkenen en op basis daarvan de uitwisseling op gang trok. Dat kon- en dat mag ook wel eens gezegd worden - dank zij de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) die dergelijke initiatieven steunt. CEPA heeft tot nu toe vooral relaties met de universitiet van Gent voor een studie rond het ecologsich bewustzijn van de Andesvolkeren, biochemisch onderzoek en het zoeken naar alternatieven voor vervuiling door mijnbouw en binnenkort ook voor een historische studie.
Vandaag. 1 mei, vierden wij de 49ste verjaardag van radio Pio XII, de Oblatenradio in Bolivia (Siglo XX, Oruro en Cochabamba), een radio die wou bekeren maar meteen ook bekeerd werd: tot de sociale en politieke strijd van de mijnwerkers en om op te komen voor de verdediging van de rechten van de Andesvolkeren op een eigen cultuur, gronden en waters en de natuurlijke hulpbronnen in hun territorium.
De autonomie-geschiedenis in Bolivia is nog lang niet ten einde.
Tot na het referendum,
Gilberto Pauwels
Oruro - Bolivia
Sunday, April 6, 2008
Breekpunt of scharnier?
Dag allemaal,
Vandaag blijkt dat een cactus in onze tuin ineens opnieuw is beginnen te bloeien. Ook de rozen krijgen knoppen en de rabarber steekt opnieuw haar kopje boven. En dat op een herfstdag waarop bomen en bloemen zich eigenlijk zouden moeten klaarmaken voor hun winterslaap. Rare tijden, hier in Bolivia.
1. Ook op politiek vlak is er heel wat aan de hand. Het is onbegonnen werk om in enkele lijntjes de situatie uit te doeken te doen. De laatste weken heb ik aan verscheidene bijeenkomsten deelgenomen die telkens begonnen met een kritische analyse van het huidige veranderingsproces. Als ik dacht iets te kunnen inbrengen, dan was het iedere keer ter verdediging van de Indiaanse bevolkingsgroepen, de "indígenas" of "originarios".
2. Het is duidelijk dat het in de komende weken in het land op een of andere manier tot een krachtmeting komt tussen twee groepen: de regering van Evo Morales enerzijds en anderzijds economische machtsgroepen in Santa Cruz. De regering wil de onlangs opgestelde nieuwe grondwet via referendum aan de bevolking ter goedkeuring voorleggen. Deze wet laat verschillende vormen van autonomie toe, onder andere een op basis van cultuurgemeenschappen. In Santa Cruz daarentegen, wil men een regionaal referendum houden om de statuten voor een autonoom Santa Cruz ter goedkeuring aan de bevolking voor te leggen, zonder daartoe de toelating te hebben van de centrale regering. Deze statuten betekenen in feite een breuk met de Boliviaanse grondwet, leiden tot een nieuw staatsbestel. Tussen die twee extremen in, die vernesteld zitten in een kluwen van vragen rond (on)wettelijkheid en recht op zelfbestuur, wriemelt het van lokale, regionale en sectoriële stellingnamen en conflicten.
3. Voor deze krachtmeting of machtstrijd is een einddatum vooropgesteld: 4 mei, dag waarop men het referendum wil doorvoeren. Wordt het een breekpunt dat tot een opgesplitst Bolivia leidt of een historisch scharniermoment dat de deur opent naar een nieuwe faze in het aan de gang zijnde veranderingsproces? Er kan nog veel gebeuren eer het zover is, binnen een maand.
4. Men kan niet zomaar stellen dat het subtropische Oosten tegenover de westelijke Andesstreek staat, dat het om twee gebieden gaat die gemakkelijk van mekaar los te weken zijn. Groepen mensen zijn vanuit de Andes en de valleien naar het Oosten getrokken en maken daar nu deel uit van de bevolking. Een brede volkslaag in Santa Cruz, vooral dan in de buitenwijken van de stad en rurale gemeenschappen, gaan niet akkoord met de plannen van de grootgrondbezitters en patroons. Eigenlijk wil vrijwel niemand een verscheurd Bolivia. Anderzijds is het ook zo dat in Oost en West om verscheidene redenen, waaronder de inflatie en prijsstijgingen, de steun aan de regering van Evo vanwege de middenklasse aan het afzwakken is.
5. Zoals reeds vaker gebeurde in crisissituaties alhier, wordt nu op de kerkleiding beroep gedaan om de twee partijen met mekaar aan de praat te krijgen en te houden. De bisschoppen willen geen bemiddelaars zijn, alleen maar de dialoog vergemakkelijken, zeggen zij. Eerst was het de oppositie die om de tussenkomst van de kerk vroeg. Nu is het eerder de regering zelf die op haar deelname aandringt, maar tegelijk vroeg en bekwam dat personaliteiten uit andere landen aan de gesprekken zullen deelnemen. Anderzijds is het ook zo dat de bisschoppen onlangs een document publiceerden over de huidige situatie die de tekst van de nieuwe grondwet op een (al te) afwijzende wijze op de korrel neemt. Komt het, in dergelijke omstandigheden, tot een dialoog met resultaten?
6. "Het is toch merkwaardig dat zij die steeds voorrechten genoten nu ineens opschrikken uit vrees dat ze iets van hun privilegies zullen verliezen", titelt een artikel dat hier naast me ligt.
Daar gaat het nu blijkbaar om. Zullen zij zich goedschiks inpassen in het huidige onstuitbare veranderingsproces dat tot meer gelijkheid en participatie moet leiden? Of zal men moeten proberen hen er hoe dan ook toe te dwingen,... welke ook de gevolgen daarvan mogen zijn? Een weg terug, naar zoals het vroeger was, is er niet.
7. Het voorgaande kan de indruk wekken dat we alleen maar met dergelijke zaken bezig zijn.
Er staat inderdaad veel op het spel en we volgen het van dichtbij. Maar vandaag heb ik bevoorbeeld een samenwerkingsakkoord ondertekend tussen CEPA en de afdeling antropologie aan de universiteit. Volgende week doen we hetzelfde met de faculteit landbouw. Gisteren sloten we een driedaags simposium af over de aardappel met meer dan 200 deelnemers. We zijn immers in het Internationale Jaar van de Aardappel. Vorige zaterdag startte een langdurige vormingscyclus voor onderwijzers over milieu-educatie. We voorzagen 40 deelnemers. Er kwamen er zich meer dan 100 inschrijven en dus moeten we nu voor de helft daarvan een alternatief programma zoeken te organizeren. Vorige week bracht CORIDUP, die de door mijnbouw vervuilde rurale gemeenschappen groepeert, 1500 mensen op de been voor een protestmeeting. En zo van die dingen meer. Als er een tijdje geen Andeskrabbels kwamen, is de reden daarvoor niet ver te zoeken.
8. Maar het liefst ben ik dan toch bezig met het begeleiden van onderzoekswerk. Vandaag las ik de tekst van Alicia over milieubewustzijn en die van Tito over rurale gemeenschapsbedrijfjes. Vorige week hielp ik vier groepen bij de voorbereiding van een onderzoeksproject rond de gevolgen van de internationale migratie, vooral dan naar Spanje, voor de situatie hier in Oruro. (Dertig jaar geleden maakte ik deel uit van de studiegroep van Prof. E. Roosens aan de KUL over de migratie naar België en nu bekijken we hetzelfde fenomeen van de andere kant.) Volgende week lanceren we als CEPA een onderzoek over pendelmigratie (tussen rurale gemeenschappen en de stad) en nodigen we antropologie-studenten ertoe uit studies te maken die nuttig kunnen zijn voor de "casas de cultura" in de dorpen. Maar ik heb nog het meest mijn ogen opengetrokken bij het lezen van een rapport over wat er zoal leeft onder de jeugd van de 52 middelbare scholen die Oruro rijk is (een stadje van zo'n 200.000 inwoners). Welke toekomst is voor hen weggelegd?
Met een hartelijke groet,
Gilberto Pauwels
Oruro Bolivia
Wednesday, February 13, 2008
Gezichten.
Dag elkeen,
10 februari: feestdag van het departement Oruro. En dit jaar meteen ook Domingo de Tentaciones, eerste zondag van de Vasten (met als evangelie de bekoringen van Jesus, vandaar de naam). Met een optocht van fanfares worden de laatste Carnavalsdansen ingezet. Vanaf volgende week ontwaakt Oruro uit zijn feestroes.
Als CEPA hebben we al lang de evaluatie 2007 en de planning 2008 achter de rug. Als ik dan dat stapeltje paparassen bekijk, denk ik: nee, het zijn de ménsen die het werk een gelaat zullen geven. Aangezien nogal wat lezers de Andeskrabbels mensen hier ter plaatse kennen, deze keer dus alleen maar wat gezichten.
1. Angel en Isabel lieten de Carnavalsoptochten in de stad aan zich voorbijgaan, maar zaten op een van de zeven bussen die mensen vanuit de stad naar hun dorp Turco brachten om ginds deel te nemen aan de vieren in de lokale gemeenschappen, de ayllus. Intussen zijn ze terug en opnieuw aan het werk, tussen groenten en bloemen, in de serres en velden van Chuzekery, achter de heuvels rond de stad. Ze hunkeren naar regen, want de aardappelen staan in volle bloei.
2. Marcelo Lara is een van de weinige antropologen in Oruro die zich niet beperkt tot het met superlatieven beschrijven van de pracht en praal van het Carnaval van Oruro. Waarom hebben die stadsmensen die dezer dagen klank en kleur, mythen en riten ontlenen aan de Andesvolkeren, verder zo weinig respect en aandacht voor hen?, is zijn vraag. "Casas de cultura" in de dorpen als interculturele ontmoetingscentra, is zijn antwoord.
3. Johnny Terrezas, Quechua, komt zelfs tijdens de verlofdagen de auto van CEPA op punt zetten. Hij komt uit het straatjongensmilieu en werkte in de confectie,
vleesverwerking, schoenenmakerij, vervoer,... Nu is hij niet alleen de chauffeur van CEPA, maar ook op velerlei manieren de contactpersoon tussen het Centrum en de doelgroepen. Het is spijtig dat hij binnenkort een kleine hartoperatie moet ondergaan, maar we vertrouwen er op dat alles goed komt.
4. Francisca Condori is afkomstig uit de etnische minderheidsgroep van Chipaya. Zij is een toonbeeld van gedienstigheid in de bibliotheek. Maar nog nooit heb ik iemand zo fel te keer horen gaan tegen de discriminatie van de vrouw, als toen zij het over haar ervaringen in haar eigen cultuurgroep had. Zij is de eerste universiteitsstudente van de "Nación Originaria Uru" (Chipaya, Muratos, Iru Ito). In voorbereiding van haar thesis in de antropologie, kan ze dit jaar samenwerken met een Duise lingüiste over haar eigen Chipaya-taal.
Ook Viviane Cuisa is vanuit de bibliotheek van CEPA, antropologie beginnen studeren. Alleen de thesis ontbreekt. Zal ze er toe komen de veranderingen in haardracht in verband te brengen met identiteitswisselingen?
5. Bij Emilio Madrid is het nog niet gelukt. Ondanks tal van onderzoeken en meerdere publicaties, kwam hij er nog niet toe een thesis te presenteren. Misschien dan toch in 2008? Hij leeft en werkt voor CORIDUP, de overkoepelende organisatie van rurale gemeenschappen die in vier waterbekkens rond het Poopó-meer (Desaguadero, Huanuni, Poopó en Antequera) opkomt voor milieubescherming en daarbij mijnbedrijven en regering ter verantwoordong roept. Een antropoloog in dienst van volksorganisaties. Samen met Angela (agronome) en Silvana (scheikundige) en bijgestaan door Cesar Padilla (cooperant van Broederlijk Delen), vormen zij de ecologische stoottroep van CEPA.
6. Minder opvallend is het werk van Oscar Roca (psycholoog) en Alicia Cuiza (afgestuurde in de psychologie die een thesis klaarstoomt over ecologisch bewustzijn). Zij zijn het die er in 2008 voor zullen zorgen dat het werk van CEPA naar buiten toe zichtbaar wordt en binnenin efficient verloopt. Alles wat met vorming en distributie te maken heeft, valt onder hun bevoegdheid.
Norma Mollo, Aymara-journaliste, zal dit jaar vanuit CEPA de nationale milieu-liga LIDEMA in Oruro vertegenwoordigen.
Don Franklin, als administator, heeft geen gemakkelijke en een soms ondankbare taak: permanent verantwoording eisen voor alles wat wordt opgebruikt aan materialen en fondsen, vanuit de visie dat alles waarover we beschikken eigenlijk tot het "patrimonium van de armen" behoort.
7. Aan Eva is de begeleiding van de groepen Eco-vrouwen en Eco-jongeren toevertrouwd, m.a.w. het vrijwilligerswerk binnen CEPA. Germán blijft verantwoordelijk voor het motiveren en begeleiden van autoriteiten en scholen opdat er in de rurale gemeenschappen meer groen en minder zwerfvuil zou te zien zijn.
De grootste uitdaging is echter voor Limbert, onlangs afgestudeerde pedagoog uit het Aymara-dorp Corque. Hij staat voor de opdracht de Tambo CEPA Chuzekery, aan de rand van de stad, uit te bouwen tot een vormingscentrum met een permanent programma in interculturaliteit, milieu-educatie en interreligieuze dialoog.
8. CEPA is uiteraard geen eiland; is verweven in een netwerk van organisaties, waar ook mensen werken die ooit met CEPA of met het Diocesaan Centrum voor Sociale Pastoraal verbonden waren.
Zo is Ely López, antropologe, overgestapt naar UMAVIDA en zorgt vanuit La Paz voor de coordinatie van dit oecumenisch netwerk van ontwikkelingsorganisaties waarvan in Oruro alleen CEPA lid is. Meteen verdiept ze zich in interreligieuze en milieu-spiritualiteit.
Luis Alberto Aguilar, mijnwerkerszoon en ook antropoloog, is al een tijdje prefect (gouverneur) van Oruro en nam in zijn kielzog, Maribel, Victor, Roberto, Tito, Milton, Fernando,... met zich mee om zijn departementaal plan "Ontwikkeling met Identiteit" waar te maken.
Sandra Berdeja (onderwijzeres - antropologe - advokate) werkt nu op het Ministerie voor Justicia en Ricarado López (Aymara-antropoloog) op dat van Buitenlandse Zaken. Ze werken rond temas waar ze in CEPA warm voor liepen.
Mirka Aguilar wil nu op de eerste plaats moeder zijn voor haar drie dochtertjes en geeft, na zeven jaar intens werk, de leiding van CETHA Socamani (een vormingscentrum voor jongvolwassenen uit de Andesgemeenschappen) door aan Judith, die daar reeds vele jaren werkt als agronome.
Carol Rocha en Eliseo Quispe, beiden antropologen, blijven zich plichtsgetrouw in Pastoral Social - Cáritas wijden aan de problematiek rond "tierra y territorio" in de rurale gemeenschappen. Een weinig gekende, maar uiterst waardevolle en fundamentele bijdrage ter versterking van de traditionele gemeenschapsstructuren.
En zo zou ik nog een tijdje door kunnen gaan.... Alleen maar om te zeggen dat er voor 2008, al heel wat mensen de handen uit de mouwen hebben... Ik stond er bij en kijk er naar,... bemoedigend en met bewondering .
Met een hartelijke groet,
Gilberto Pauwels
Sunday, January 27, 2008
Startblokken en mengelmaren.
Amigos todos,
En het blijft maar regenen. De boeren hier zijn tevreden; elders lijdt men aan overstromingen.
1. Op welk feest gaan er meest mensen naar de kerk? Het kan verwondering wekken, maar hier zou het wel eens Driekoningen kunnen zijn. Dan is het verzamelen geblazen, rond het altaar, voor honderden kribbekes met vaak meerdere kindekes van alle kleur en grootte. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat Driekoningen van oudsher een vooraanstaand Spaans feest is. Ook hier is het trouwens een kinderfeest. Maar het is ook de periode waarin er nieuwe gezagdragers (jilaqata en mallku) van de inheemse gemeenschappen (ayllu) "gekroond" worden, aangekleed met een poncho, een lasso en/of zweep rond de nek, een broodkroon op de hoed en een staf (de "Papa Santa Roma") in de hand. De historisch gegroeide religieuze beleving van het volk heeft zo haar eigen hoogtepunten en betekenissen.
2. Intussen staat Evo Morales, een Aymara uit Orinoca, een dorpje van ons departement Oruro, sinds twee jaar als president aan het hoofd van de Boliviaans regering. De aan gang zijnde dialoog met de lokale besturen (prefecten) verloopt stroef. Met vallen en opstaan, ebbe en vloed, afbreken en herplakken, zoekt men een oplossing voor de hangende kwesties: de goedkeuring van de nieuwe grondwet, de decentralisatie van de macht en de verdeling van de gasinkomsten. De oppositie - of m.a.w. de belangenverdediging van de tot voor kort dominante machtgroepen - heeft zich van de traditionele partijen naar de bestuurorganen van de regionen verplaatst.
3. Maar nu eerst Carnaval vieren!! Vandaag, in het centrum van de stad, roffelden en bliezen, tegelijk, 6000 muzikanten. Onze Vlaamse dorpsfanfares - met in een ver verleden eenzelfde oorsprong - verdwijnen erbij is het niet. Maar waar komen de Andes-melodiën vandaan? Uit de natuur: het klateren van het rivierwater, het pletsen van de regen en het knetteren van de hagel, het roffelen van de donder en het gieren van de wind, het gezang van de vogels en het kwaken, loeien en trappelen van de dieren, het ritselen van de blaren en het ruisen van het riet. Men gaat slapen in volle natuur om de klanken en ritmes op te nemen. Deze week zijn een paar mensen van CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) met de culturele groepering "Illawara" naar hun dorp Escara getrokken om er een nachtelijk ritueel te voltrekken voor de "sirenas" (sirenen, meerminnen), die geacht worden de muziek over te brengen. Er werd een lama geofferd, en een haan ("que canta", die kraait).
4. Intussen trokken de mensen van CORIDUP (de "coordinadora" ter verdediging van rivieren en meren), samen met Emilio, Angela en Silvana van CEPA, naar Poopó en Antequera, met mensen van het Ministerie voor Milieu, voor een inspectie betreffende vervuiling door mijnexplotaties. Ze hielden ook in Oruro een algemene vergadering van vertegenwoordigers van de rurale gemeenschappen. De meer dan 200 aanwezigen klaagden erover dat de overeenkomsten niet worden nageleefd. Ze geven de regering en de bedrijven daartoe een maand tijd, zoniet zal men tot mobilisaties overgaan: optochten en wegversperringen.
5. En vorige dinsdag kwamen, zoals elk jaar, twintig gezagsdragers van het dorp Choquecota op bezoek in CEPA: de jilaqatas (steeds man en vrouw), de gemeenteraadsleden (allemaal vrouwen in dat dorp), de directeur van de school,.... Het voorbije jaar werd in herinnering gebracht en meteen werden er plannen gemaakt voor verdere samenwerking in 2008. Men wil vooral aanplantingen, vormingscursussen en een gelegenheid om hun biodiversiteit te laten kennen (naar aanleiding van het Internationale Jaar van de Aardappel). Germán van CEPA ontving de bezoekers, maar volgend jaar...zal hij zelf op bezoek komen. Hij, samen met zijn vrouw, zullen dan immers aan de beurt zijn om, gedurende een vol jaar, als jiliqata en mama t'alla, aan het hoofd te staan van hun ayllu. Als ouders en herders van hun gemeenschap, zullen zij dan de rituele, culturele en sociale verantwoordelijkheid dragen voor het welzijn van hun "kinderen".
6. Als de nieuwe grondwet er door komt, dan zullen niet drie, maar vier "machten" in Bolivia de plak zwaaien: de wetgevende, juridische, uitvoerende en nu ook de verkiezingsmacht. Vorige donderdag werd ik door het Kieshof uitgenodigd om de opening van hun werkjaar bij de wonen en er meteen een medaille in ontvangst te nemen "voor diensten aan de democratie en de burgerrechten". Ik verwachtte eigenlijk een soort historische erkenning van toen we, nu meer dan 25 jaar geleden, tegen militaire dictaturen in, opkwamen voor leiders en bewegingen die democratie eisten. Maar nee, het ging wel degelijk om het werk van CEPA: om de democratische verdediging van de biodiversiteit en de natuurlijke hulpbronnen van het departement Oruro. De milieubeweging wint aan erkenning en waardering.
Ik ben zopas terug van Chuzekery, waar ik, zoals elke zaterdagmiddag, de oogst aan ecologische groenten ging ophalen. Een groot deel daarvan verkochten Don Angel en Isabel reeds onderweg, aan de Spaanse Brug.
Met vriendelijke groeten,
Gilberto Pauwels
Thursday, January 3, 2008
2008: Volksraadplegingen
Dag iedereen,
Het jaar 2008 is ingezet. Normaal wordt het hier een jaar waarin het volk het voor het zeggen heeft. Over verscheidene aangelegenheden zal aan de bevolking gevraagd worden belangrijke beslissingen te nemen.
1. Het referendum over de goedkeuring of verwerping van de nieewe Grondwet is van het grootste belang. Een deel van de oppositie (Podemos, MNR), vecht de legitimietit en legaliteit van de wet aan, onwille van de manier waarop die is tot stand gekomen, nadat ze zelfs als minderheid de Grondwetgevende Vergadering verlieten. Vooral het Westen (Altiplano) zal opteren voor de goedkeuring, terwijl de departamenten van het het subtropische Oosten ervoor opteren om hun autonomie-statuten aan hun bevolking voor te leggen. Vlak voor de eindejaarsfeesten tot een soort bestand dwongen, kwam het tot een massale, maar afstandelijke krachtmeting: twee massa-manifestatie, de ene in la Paz en de andere in Santa Cruz. De opkomst was overdonderend, maar de als onvermijdelijk gewaande gewelddaden bleven uit. De regering, behoedzaam nmaar krachtdadig, behield de interne controle over de confrontatie, alsook de steun van de internationale organisaties.
2. Over één punt kwam de Grondwetgevende Vergadering niet tot een akkoord en dus wordt de vraag per referendum aan de bevolking voorgelegd. Mag men in het land tot 5.000 ha of tot 10.000 ha grondgebied als privé-eigendom bezitten? Het is ongetwijfeld de bedoeling tot een volksuitspraak te komen die een rem zet op het het grootgrondbezit(opnieuw tot stand gekomen in het Oosten, nadat het in het Westen door de Landbouwhervorming van 1952 aan banden was gelegd).
3. En dan is er nog het referendum, door president Evo Morales zelf voorgesteld, waarbij het volk de president, de vice en prefecten van de negen departamenten naar huis stuurt, indien een groter aantal hun ontslag vraagt dan de hoeveelheid mensen die hen eertijds gekozen hebben. De meeste prefecten zijn niet bepaald opgetogen met deze evaluatie. Allicht komt het eerder tot algemene verkiezingen, volgens de normen van de nieuwe Grondwet, als die eenmaal is goedgekeurd.
4. Iedereen is het er over eens dat er in Bolivia meer autonomie moet komen voor de verschillende streken en groepen. De vraag is echter op welke manier, voor welke sectoren en met welke bevoedheden. Naast de departamentale en regionale autonomie, is er niet alleen voor steden en gemeenten, maar ook voor etnische volksgroepen ("naciones", "pueblos originarios"), een bepaalde vorm van eigen bestuur voorzien. Dit wordt materie voor eindeloze diskussies en drukkingsacties, met eisenbundels die gebaseerd zijn op enerzijds het recht op eigenheid en anderzijds op de noodzaak van onderlinge solidariteit.
5. Als CEPA (Centrum voo Ecologie en Andesvolkeren), staan we in 2008 voor de taak aan het conscientisatie-proces over deze tematiek en raadplegingen mee te werken. We voeren daarbij de oproep tot vreedzaam intercultureel samenleven en het rationeel beheer van de natuurlijke rijkdommen in het vaandel. Het ligt trouwens in de lijn van wat we tot nu toe hebben nagestreefd. Het ontvoodingsproces van de Andesvolkeren en van de meer dan dertig kleine etnische groepen in het Oosten, is een positief gebeuren waartoe tal van organisaties, ook kerkelijke, hebben bijgedragen.
De kerkleiding volgt nu echter met wat wantrouwen en zelfs angst dit onstuitbaar proces, waarbij zij onvermijdelijk aan invloed en belang inboet. Het is niet langer nodig in naam van de stemlozen te spreken, ze zijn zelf aan het woord.
"Wees niet bang", is nu een actuele boodschap en het Kerstgebeuren - de herders ("pastores") incluis - een actueel tafereel. Zie maar, het lijkt misschien wel wat povertjes, maar daar gaat het om.
2008 heeft voor ieder van ons wel wat verrassingen in petto. Ik wens elk van jullie alleen maar schone, goede en leuke toe.
Gilberto Pauwels
Het jaar 2008 is ingezet. Normaal wordt het hier een jaar waarin het volk het voor het zeggen heeft. Over verscheidene aangelegenheden zal aan de bevolking gevraagd worden belangrijke beslissingen te nemen.
1. Het referendum over de goedkeuring of verwerping van de nieewe Grondwet is van het grootste belang. Een deel van de oppositie (Podemos, MNR), vecht de legitimietit en legaliteit van de wet aan, onwille van de manier waarop die is tot stand gekomen, nadat ze zelfs als minderheid de Grondwetgevende Vergadering verlieten. Vooral het Westen (Altiplano) zal opteren voor de goedkeuring, terwijl de departamenten van het het subtropische Oosten ervoor opteren om hun autonomie-statuten aan hun bevolking voor te leggen. Vlak voor de eindejaarsfeesten tot een soort bestand dwongen, kwam het tot een massale, maar afstandelijke krachtmeting: twee massa-manifestatie, de ene in la Paz en de andere in Santa Cruz. De opkomst was overdonderend, maar de als onvermijdelijk gewaande gewelddaden bleven uit. De regering, behoedzaam nmaar krachtdadig, behield de interne controle over de confrontatie, alsook de steun van de internationale organisaties.
2. Over één punt kwam de Grondwetgevende Vergadering niet tot een akkoord en dus wordt de vraag per referendum aan de bevolking voorgelegd. Mag men in het land tot 5.000 ha of tot 10.000 ha grondgebied als privé-eigendom bezitten? Het is ongetwijfeld de bedoeling tot een volksuitspraak te komen die een rem zet op het het grootgrondbezit(opnieuw tot stand gekomen in het Oosten, nadat het in het Westen door de Landbouwhervorming van 1952 aan banden was gelegd).
3. En dan is er nog het referendum, door president Evo Morales zelf voorgesteld, waarbij het volk de president, de vice en prefecten van de negen departamenten naar huis stuurt, indien een groter aantal hun ontslag vraagt dan de hoeveelheid mensen die hen eertijds gekozen hebben. De meeste prefecten zijn niet bepaald opgetogen met deze evaluatie. Allicht komt het eerder tot algemene verkiezingen, volgens de normen van de nieuwe Grondwet, als die eenmaal is goedgekeurd.
4. Iedereen is het er over eens dat er in Bolivia meer autonomie moet komen voor de verschillende streken en groepen. De vraag is echter op welke manier, voor welke sectoren en met welke bevoedheden. Naast de departamentale en regionale autonomie, is er niet alleen voor steden en gemeenten, maar ook voor etnische volksgroepen ("naciones", "pueblos originarios"), een bepaalde vorm van eigen bestuur voorzien. Dit wordt materie voor eindeloze diskussies en drukkingsacties, met eisenbundels die gebaseerd zijn op enerzijds het recht op eigenheid en anderzijds op de noodzaak van onderlinge solidariteit.
5. Als CEPA (Centrum voo Ecologie en Andesvolkeren), staan we in 2008 voor de taak aan het conscientisatie-proces over deze tematiek en raadplegingen mee te werken. We voeren daarbij de oproep tot vreedzaam intercultureel samenleven en het rationeel beheer van de natuurlijke rijkdommen in het vaandel. Het ligt trouwens in de lijn van wat we tot nu toe hebben nagestreefd. Het ontvoodingsproces van de Andesvolkeren en van de meer dan dertig kleine etnische groepen in het Oosten, is een positief gebeuren waartoe tal van organisaties, ook kerkelijke, hebben bijgedragen.
De kerkleiding volgt nu echter met wat wantrouwen en zelfs angst dit onstuitbaar proces, waarbij zij onvermijdelijk aan invloed en belang inboet. Het is niet langer nodig in naam van de stemlozen te spreken, ze zijn zelf aan het woord.
"Wees niet bang", is nu een actuele boodschap en het Kerstgebeuren - de herders ("pastores") incluis - een actueel tafereel. Zie maar, het lijkt misschien wel wat povertjes, maar daar gaat het om.
2008 heeft voor ieder van ons wel wat verrassingen in petto. Ik wens elk van jullie alleen maar schone, goede en leuke toe.
Gilberto Pauwels
Subscribe to:
Posts (Atom)
