Grondwet 02/12/07

Dag elkeen,

Bolivia heeft een nieuwe grondwet. Bijna alle aanwezigen keurden haar goed "in het groot". Nu moet zij nog artikel na artikel nagezien en goedgekeurd worden. Dat moet klaar zijn ten laatste op 14 december. Als men over bepaalde punten geen akkoord bereikt (zoals bevoorbeeld de staatsstructuur of het grondbeleid), dan zal die kwestie via een referendum aan de bevolking voorgelegd worden. Op basis van de uitslag van het referendum komt opnieuw een herziening en pas dan zal de definitieve wet via een tweede referendum ter goedkeuring aan het volk worden voorgelegd.

1. Op het eerste gezicht is er dus geen vuiltje aan de lucht. Maar... bij de goedkeuring van de wet was het grootste deel van de oppositie (vooral dan de politieke groepering Podemos) niet aanwezig. De stemming gebeurde in een militair domein, want vorige pogingen tot bijeenkomen werden door volksprotest verhinderd.De goedkeuring gebeurde echter zonder de wettekst voor te lezen, want daar had men de tijd niet voor, buiten duurde de volksoproer voort. Er vielen daarbij zelfs drie doden en een hondertal gekwetsten.

2. Hoe moet het nu verder? De oppositie stelt de wettelijkheid van de goedkeuring in vraag. Het Congres in la Paz - weer in afwezigheid van de oppositie - heeft toelating gegeven aan de leiding van de Grondwetgevende Vergadering om de herziening per artikel elders voort te zetten. Vandaag wordt beslist waar en wanneer. La Paz, Cochabamba, Oruro?

Waarom verzet Sucre zich tegen de stemming? Omdat Sucre ten volle hoofstad wil worden van het land (terwijl nu in feite het grootste deel van het bestuur van het land in la Paz gebeurt). Sucre heeft daarbij de steun van de oosterlijke departementen, die meer autonomie eisen en niet aanvaarden dat een deel van de inkomsten van het gas aan hun neus voorbij gaat om de 60+ers, een minimum-inkomen de bezorgen (zo'n 300 euro per jaar). Bivendien is niet iedereen is akkoord dat de president voor onbeperkte tijd herkiesbaar zou worden. Ook elders waren er stakingen, betogingen en gewelddaden, voor en tegen.

3. De oppositie en met haar een aantal belangengroepen, willen al het mogelijke doen om de Wetgevende Vergadering te doen mislukken. Dit heeft heel wat oorzaken en gevolgen. Een greep uit verschillende lezingen van de feiten:
- De pers, op nationaal en dus ook internationaal vlak (die grotendeels door de oppositie gecontroleerd wordt), probeert een zo negatief mogelijk beeld van Eva en zijn regering naar voren te brengen: de afhankelijkheid van Chávez van Venezuela; de gewelddadige repressie (In feite werd de politie weggeroepen uit Sucre, om te vermijden dat het als antwoord op provocaties of bescherming van openbare gebouwen tot meer geweld zou komen; hun hoofdkwartier werd afgebrand); het te autochtone karakter van de nieuwe grondwet (werk van 21 commisies); het gebrek aan flexibiliteit ten aanzien van de oppositie en regionale eisen...
- Evo heeft de volksteun. Volgens de jongste peiling behoudt hij 52% goedkeuring van zijn beleid in de urbane centrale as van het land (23 in Santa Cruz, 50 in Cochabamba, 72 in La Paz en 82 in El Alto). In rurale gebieden is de aanhang heel hoog. De curve van de vicepresident Álvaro García Linera in de centrale as is gelijklopend.
- We zouden ons maar best geen illusies maken. Zowel in het Noorden als hier ten lande zijn er invloedrijke belangengroepen die maar al te graag zouden willen dat het Proyecto Evo mislukt. Enerzijds wil men de controle over de enorme natuurlijke rijkdommen niet verliezen (Hier hebben we alleen maar een vermoeden over wat we hebben en waar het zich bevindt.
In het Noorden weet men dat wel en heeft men de middelen om die te ontginnen). En anderzijds, al heeft men weinig te vrezen van het zwakke en arme Bolivia, heeft dit politieke en socio-culturale proces zo'n enorme simbolische voorbeeldsfunctie binnen het continent, dat ja, het toch maar best onder controle gehouden wordt. Die groepen zijn zo machtig dat zij tot wat dat ook in staat zijn om hun doel te bereiken. De vraag is alleen tot hoever zij bereid zijn te gaan. Een waakzame wereldopinie is daarbij van groot belang.
- Maar de huidige regering heeft ook haar zwakke plekken. Teveel mensen, ook onder de leden van de Grondwetgevende Vergadering, zijn nieuw in het politieke beleid; ze hebben niet de nodige voorbereiding of zijn niet altijd aangesteld op basis van bekwaamheid voor hun functie. Er wordt leergeld betaald. Maar dat wil toch ook zeggen dat er geleerd wordt door mensen die er vroeger nooit de kans toe kregen, iets dan niet meer ongedaan kan gemaakt worden.
- Regeringen op basis van sociale organisaties is niet gemakkelijk. Je kunt wel op sociale steun rekenen, maar er hangt een prijskaartje aan vast. Iedere sector heeft zijn belangen, zijn verwachtingen en eisen, zijn mensen, die mee in het beleid willen betrokken worden. En als daar geen rekening mee wordt gehouden, dan kunnen ze wel eens "hun karre keren". Hoe is het anders te verklaren dat mijncooperaties massaal naar Sucre dreigen te trekken, om daar de eis tot hoofdstad-zijn kracht bij te zetten? De volksorganisaties zelf kunnen wel eens het regeren of het ontwerpen van een nieuw Bolivia bemoeilijken, wanneer ze hun eigen interesses vooropstellen.

4. Bij dit alles is het in Oruro opvallend rustig gebleven, al valt er elke dag wel iets te beleven.
- Vorige week kwam Koen De Munter (Universiteit van Gent) zijn door CEPA uitgegeven boek over interculturaliteit voorstellen. We begingen een reuze-blunder: op hetzelfde moment werd de voetbalmatch Venezuela-Bolivia rechtstreeks op TV uitgezonden. Toch waren er meer dan 80 mensen aanwezig. Een fundamenteel tema.
- Eergisteren organiseerde het Ministerie voor Planning een werkvergadering met de gezagsdragers van de vier suyus van het departement: de Suras, Carangas, Jaqisa (Quillacas) en de Urus. Ik gaf een uiteenzetting over de etnische wordingsgeschiedenis van Oruro en over de basisprincipes van het "Suma Qamaña - Vivir Bien - Goed Leven", hun interpretatie van "ontwikkeling". Het dekoloniseringsproces komt in een creatieve faze van (re)constructie.
- Enkele weken geleden kwamen de autotiteiten van de Suras (Soras) naar CEPA met een voorstel: "Nu de Wet over de Rechten van de Autochtone Volkeren is goedkeurd, komt een
rapporteur van de UNO naar Bolivia om te zien hoe het gesteld is met onze rechten. Hij zal een paar plaatsen in Bolivia bezoeken en we willen hem uitnodigen naar Oruro om de vervuiling van ons territorium door stad, industrie en mijnen aan te klagen. Kunnen jullie ons helpen aan informatie?"
Al wat we hebben stelden we ter beschikking en... het lukte. Gisteren was het zover, de bekende mexicaanse antropoloog Rodolfo Stavenhagen kwam als Speciale Rapporteur (Relator Especial) op inspectie. Hij bezocht verscheidene mijncentra en de afwateringsinstallatie van de stad. Alleen bij de goudmijn Inti Raymi werd de bijeenkomst geboycot en dus gaat de vergadering met de geaffecteerde rurale gemeenschappen vandaag door in de prefectuur.
- Morgen hebben we een werkvergadering met de journalisten van Oruro, van 7 uur tot 9.30... 's morgens, over "Berichtgeving en Milieuzorg". De cooperant van Broederlijk Delen, Cesar Padilla, zal het hebben over het recht op raadpleging van de autochtone bevolking, eer men ontginningswerken plant of begint in hun territorium.
Maar intussen zal de nationale problematiek niet stilvallen. Voor volgende week heeft de oppostie een nationale hongerstaking gepland in het land, burgerlijke ongehoorzaamheid, internationale aanklachten tegen de regering van Evo Morales, en tal van andere activiteiten die wel eens tot geweldadigheid zouden kunnen leiden. De bisschoppen roepen er toe op te bidden voor vrede in het land. Vrede - zo hopen wij - als vrucht van rechtvaardigheid. Ik herinner me nog wat velen jaren geleden op de muren van de katedraal stond geschilderd: "Vrede is geen toevallig gevonden ding, het is de vrucht van gelijkheid onder de mensen."

Gilberto Pauwels - Oruro