Krachtlijnen voor morgen

Amigas/as nuestras/os,

Een nieuw jaar is hoe dan ook een nieuw begin, al zijn er veel processen die gewoon doorlopen. Als CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) keken we even achterom, maar vooral vooruit. Het vorige jaar is goed geweest, met tastbare resultaten. 2010 dient zich aan, boordevol kansen en verwachtingen. Enkele krachtlijnen, sporen in een open vlakte.

1. Dat de rivieren en de vlakte tussen het mijngebied van Huanuni en het Uru Uru- en Poopó-meer tot
milieu-noodgebied werden uitgeroepen dank zij de acties van CORIDUP, de organisatie van aangetaste boerengemeenschappen, was een meevaller en is nu een onomkeerbaar feit. Het is meteen onze grootste uitdaging voor het nieuwe jaar: CORIDUP blijven steunen om er voor te strijden dat die dertig beloften-volle bladzijden in concrete acties worden omgezet.

2. Dat de milieu-audit van de goudmijn Kori Kollo (Inti Raymi), nadat we er samen met de lokale gemeenschappen gedurende jaren voor opkwamen, van start is gegaan, is een voltreffer, maar met een staartje: de uitvoerders en controleurs waarborgen, in onze ogen, niet ten volle een transparent en onafhankelijk onderzoek. Wat we jaren hebben betracht, samen met de Indiaanse gemeenschappen, hebben we niet helemaal kunnen afdwingen. Extra waakzaamheid geboden dus, in het nieuwe jaar. Het is nu of nooit en het gaat om het allereerste sistematisch onderzoek betreffende de ecologische gevolgen van een mijnbedrijf in Bolivia. Inti Raymi is intussen doorverkocht door de multinationale goudreus Newmont aan een nationaal bedrijf. Welke erfenis laat Newmont achter, nu zij uit het land zijn weggetrokken?

3. Er komt stilaan een milieubeweging op gang in Oruro, vooral tégen zwerfplastiek en vóór zuiver water, tégen vuilnis en vóór meer plantengroen, overwegend onder de jongeren. Moeder Aarde van de Andes zit in de lift. En het is nog maar een begin. Dus moeten wij er mee doorgaan,... met de School voor Milieuleiders, en die voor het Water, vorming van leraars, exposities, de Blauwe Octobermaand (rond de waterproblematiek) en allerhande bewustmakingsacties. 2010 werd trouwens door de UNO uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Biodiversiteit en de Ontmoeting tussen Culturen, de twee hoofdtema's van CEPA.

4. De toeloop naar bibliotheken worden bedreigd door Internet, zegt men, maar daar ondervinden we weinig hinder van. We hebben immers geopteerd voor publicaties over natuur, culturen en volkeren in eigen streek, informatie waar elders weinig over te vinden is. CEPA heeft trouwens zelf ook weer dit jaar, samen met anderen, negen boeken en boekjes uitgegeven (over mijnvervuiling en mogelijke remedies; milieuwetgeving; migratie naar Spanje; de situatie van het Uru Uru-meer; interculturaliteit; etniciteit in Bolivia; dagboek van een soldaat van Oruro in de Chaco-oorlog; Inca-geschiedenis). Als we er tijd en fondsen voor vinden, beginnen we dit jaar met zwerfbibliotheekjes, kistjes met een honderdtal boeken die in buitenwijken van de stad en rurale gemeenschappen circuleren.

5. Tegenwoordig heeft men het ook hier vooral over de aanpassing aan de klimaatsveranderingen. Bijna de hele ontwikkelingsproblematiek wordt in die trechter gegoten. Persoonlijk heb ik wel vragen over hoe we dit tema moeten aanpakken. De problematiek is niet zo nieuw voor de mensen. Sinds eeuwen bestaan er grote klimaatsverschillen in de Andes; een of meerdere jaren met een haast totale droogte wisselen af met andere met zware overstromingen. De voorouders hebben met dat wispelturige klimaat leren leven en hebben er tal van technieken tegen ontwikkeld. Maar ja, inderdaad, intussen is veel daarvan verloren gegaan... en straks komen we wellicht voor totaal nieuwe fenomenen te staan. Het zogenaamde "eeuwige" ijs in de Andes, is aan het smelten.

6. Dit jaar willen we ons onderzoek toespitsen op interetnische relaties met het oog op de uitbouw van een interculturele samenleving op basis van gelijkwaardigheid tussen volksgroepen. We zullen het doen enerzijds vanuit de Chipaya-groep (de meest uitgesloten inheemse groep) en anderzijds de Aymara-elites, die deels uit diezelfde grensstreek met Chili afkomstig zijn. Hopelijk kunnen we zo iets bijdragen tot een beter verstaan en begeleiden van het huidige veranderingsproces in Bolivia dat een zekere autonomie voor diverse volksgroepen voorstaat.

7. 2010 wordt ook het jaar van wetswijzigingen. De haast totaal vernieuwde "Vergadering van de Plurinationale Staat" (zo heet nu het Parlement van Bolivia) heeft heel wat werk voor de boeg om alle wetten aan de nieuwe Grondwet aan te passen. Het komt er nu dus vooral op aan de participatie te bevorderen in de verschillende organen en bijeenkomsten voor volksraadpleging waar de kans gegeven wordt voorstellen te formuleren of te verwerpen. Tot nu toe werken we als CEPA mee op het vlak van mijnbouw, bosbouw in Oruro en milieuverordeningen.

8. Maar wat kan het meest vernieuwende zijn in dit pas ingezette jaar? Naar de diepte graven! Het is niet voldoende te blijven op het technische, socio-economische en juridische niveau van het huidige veranderingsproces. Als het proces zich niet doorzet op het vlak van visies, spiritualiteiten, waarden, motiveringen, houdingen, symbolen,... zou alles wel eens kunnen leeg- en vastlopen. Op dat dieperliggende vlak uiten zich fundamentele tegenstellingen en onbenutte kansen. Een van de instrumenten die we daartoe willen benutten is meewerken aan de reflectie-en communicatie-groep AMERINDIA Oruro, een groep mensen die, met alle beschikbare middelen, een open dialoog rond samenleving, culturen, wereldvisies en religies wil in stand houden en bevorderen.

Ik wens jullie allen een tof 2010 toe, met nieuwe antwoorden op nieuwe en eeuwige vragen.

Gilberto Pauwels
Oruro, Bolivia.