Een nieuw testament voor Bolivia.

Dag Allen,

"De tekst van de nieuwe Grondwet, die ons ter goedkeuring zal worden voorgelegd, lijkt mij een soort Nieuw Testament. Het Oude is overstegen, straks hebben we een nieuwe basistekst om onze samenleving op te bouwen". Dit is een van de merkwaardigste vergelijkingen die in hier te horen kreeg in verband met wat in Bolivia de jongste tijd gebeurde.

1. De tekst die de Grondwetgevende Vergadering in Oruro goedkeurde, heeft een aantal ingrijpende veranderingen ondergaan en kreeg meteen ook een poetsbeurt waarbij tientallen schoonheidsfoutjes werden weggewerkt. Een voettocht die in Caracollo (Oruro), op bijna 200 km van La Paz begon om een referendum over de Grondwet te eisen, groeide uit tot een 10 km lange stoet van volksmensen die de beslissing van het Parlement dat het referendum effectief januari zal doorgaan, konden vieren. De regering van Evo Morales beklemtoont dat daarmee de jurisdisch basis is gelegd voor het veranderingsproces dat men wil doorvoeren. Een deel van oppositie, die het wetsvoorstel steunde, benadrukt de grondighed van de doorgevoerde correcties. Wat is er aan de hand?

2. Het is niet doenbaar nu alle veranderingen te overlopen. Ze hebben vooral betrekking op de autonomie-structuren, het grondbezit en het beheer van de natuurlijke rijkdommen. Het is duidelijk dat zij het resultaat zijn van politieke berekeningen. Na de euforie over het feit dat de referendum en dus ook wel de nieuwe Grondwet er komt, beginnen verscheidene sociale bewegingen en belangengroepen te morren over de toch wel verregaande toegevingen. Maar dat dit tot een breuk zal leiden in de steun aan Evo Morales, zoals de oppositie verhoopte, is weinig waarschijnlijk. Een nieuwe Grondwet is later nog altijd vatbaar voor hervormingen via het Parlement, zegt de MAS-partij, om de protesten te bedaren.

3. Laat me even een voorbeeldje geven van het politiek steekspel, zoals ik dit uit verschillende contacten kom bijeensprokkelen.
- Joepie, zegt de rechtse oppositie. We hebben verkregen dat de senaat blijft bestaan en niet met drie, maar zelfs met vier senatoren per departement, twee voor de winnaar en telkens een voor de tweede en derde plaats in de parlementsverkiezingen. Zelfs al haalt Evo 80 % van de stemmen in het Westen, we kunnen met de rest, net zoals de winnaars, twee senators binnenrijven. En als we dan in het Oosten betere plaatsen behalen, bijhouden we de controle van de senaat.
- Niks van, zegt de MAS-partij van Evo. Onze overmacht is zo ruim, dat we het ons kunnen veroorloven een eigen oppositie op te zetten, die dan ook nog de tweede en eventueel derde plaats kan bemachtigen, zodat we drie of zelfs vier zetels in een departement kunnen bemachtigen.
- Pas maar op, zegt een andere vleugel van de partij, die klaargestoomde oppositiegroepen zouden wel een heuse afscheuringsbewegingen kunnen worden, en dat in twee richtingen: van mensen die een meer socialistische samenleving willen en van anderen die een meer autochtoon Bolivia voorstaan.
- Verdeeldheid zaaien, daar komt het nu op aan, zegt de oppositie.
- Wordt vervolgd.

4. Wat brengt ons de toekomst? Met een Nieuw Testament op zak, is het weinig waarschijnlijk dat men terugvalt op het Oude (de huidige Grondwet). De weg is gebaand, de bakens uitgezet. Al mag men nooit vergeten dat de wereldsituatie in dit alles heel wat in de pap te brokken heeft.
Op korte termijn komt nu de eis tot interne dekolonisering bovendrijven. Oruro stevent af op een soort "autonomie met eigen identiteit". Om dit proces te sturen werden trouwens vorige week twee nieuwe funcionarissen in de prefectuur aangesteld. Men neemt het steeds minder dan men vanuit de centrale as (La Paz en Cochabamba) het ontwikkelingsbeleid in Oruro wil dirigeren. En autochtone rurale gemeenschappen en hun "residentes" (migranten in de stad) willen niet langer als sociale en politieke ladder dienen voor stadsmensen.

5. Ik ben pas terug van weggeweest, na tijdens een verblijf van vijf weken in België, afscheid te hebben genomen van mijn oudste broer Willy, die inmiddels gestorven is. Afscheid ook van de Oblatenresidentie op de heuvel in Korbeek-Lo, die een nieuwe sociale bestemming krijgt. Het viel me op dat ik ginds telkens dezelfde vragen en opwerpingen hoorde en las, ten aanzien van het veranderingsproces in Bolivia. Vanwaar die stereotype negatieve reacties? Er is nog veel te doen op het vlak van informatie in de Zuid-Noord-relatie.

6. Daaromtrent kon ik echter vorige week aan iets moois deelnemen. We waren gedurende drie dagen bijeen in Uyuni, aan de zoutvlakte, met 40 mensen van een 20-tal organisaties die hier door Broederlijk Delen worden gestuwd. Er werden o.a een paar uren besteed aan het voorbereiden van de vastencampagne, nee niet van 2009, maar die van 2010. Welke boodschap kunnen we van hier uit in Vlaanderen laten opklinken, om er dan samen iets mee te doen? Het deed me denken aan de manier waarop hier de tekst van de nieuwe Grondwet werd opgebouwd. Van onder uit. Het kan !! Jullie horen er nog van.

Gilberto Pauwels
CEPA Oruro